Povodom Međunarodnog dana mladih, EU4AGRI projekat, koji finansira Evropska unija, donosi priču o investiciji opštine Han Pijesak. 

Vlado Planinčić, saradnik za projekte i lokalni razvoj u Opštini Han Pijesak, napisao je kolumnu povodom Međunarodnog dana mladih u kojoj se osvrnuo na ključne izazove i prilike u oblasti održivog razvoja. Sa posebnom strašću prema kreiranju javnih politika i procesima demokratizacije u tranzicionim društvima, Vlado koristi svoje bogato znanje i iskustvo kako bi inspirisao mlade da se aktivno uključe u izgradnju održivih i pravednijih zajednica. Njegova posvećenost boljoj budućnosti jasno se ogleda u svakom projektu i inicijativi koje podržava.

Evropska unija, ruralni razvoj, mladi i lokalni nivo…četiri naizgled nepovezana pojma a ustvari međusobno snažno isprepletana i od izuzetnog značaja za sadašnjost i budućnost Bosne i Hercegovine.

Bosna i Hercegovina je prirodno povezana sa Evropskom unijom. Veze su geografske, kulturne, brojna dijaspora se tamo nalazi.. i najvažnije: ekonomske veze, jer  zemlje Evropske unije su joj glavni trgovinski partneri. Bez sumnje, naša Bosna i Hercegovina jeste dio evropske porodice ali moraju se još neke stvari posložiti da se dobije i zvanični certifikat 😊. Taj certifikat se ne dobija da bi se okačio na zid već da bi različitim društvenim grupama dao mogućnost ne samo da lakše rade, borave i studiraju u Evropskoj uniji već i da oblikuju različite procese i politike od značaja za sve stanovnike Evrope. 

To je zahtjevan put, mora se mnogo učiti, koriste se razne olovke, lenjiri, bojice, ponekad i gumice. Prije više od 8 godina aplicirala je za članstvo, prije nepune dvije dobila kandidatski status, a ove godine je dato i zeleno svjetlo za početak pregovora…tj. za  period ispitivanja i usklađivanja kada je potrebno najviše učiti i nadamo se da i uz pokoji popravni ispit, taj proces neće dugo trajati. 

Evropska unija je, bez konkurencije, najveći pojedinačni donator Bosni i Hercegovini. U posljednjih 20 i kusur godina, finansijska podrška Evropske unije Bosni i Hercegovini mjeri se u milijardama. Posebno od 2007. godine, kreirani su razni programi, projekti i inicijative za Bosnu i Hercegovinu. Jedan od njih (nije jedini) se direktno odnosi na ruralni razvoj, a čitava ova domena inače predstavlja najviše EU budžeta za razvoj. Nosi lijepo ime „EU4AGRI“, a predstavlja projekat podrške Evropske unije za konkurentnost poljoprivrede i ruralni razvoj u Bosni i Hercegovini. U okviru ovog projekta, objavljeno je mnogo poziva koji su se odnosili na različite segmente ruralnog razvoja. Osim podrške poljoprivredi putem poziva koji su se odnosili na primarnu poljoprivredu i preradu, bilo je i onih koji su targetirali diverzifikaciju socijalnih i ekonomskih aktivnosti u ruralnim područjima, podršku startapima, razvoj ruralne tržišne infrastrukture ili poseban poziv koji se odnosio na investicije u ruralni turizam a na koji je moja Opština (Opština Han Pijesak) aplicirala u partnerstvu sa četiri lokalna partnera. Naziv projekta je „Looking for the perfect place – Visit Javor Airways“. Zvuči kao reklama za avio kompaniju što i nije bez smisla jer poziva na putovanje u manje opštine, odnosno dominantno ruralna područja u Bosni i Hercegovini. Ipak, naziv se prvenstveno odnosi na kvalitet vazduha koji ta mala opština nudi. Ovaj bitan činilac ekološkog kapitala je naknadno i potvrđen posebnom odlukom viših nivoa vlasti kojom se čitavo područje Han Pijeska proglašava vazdušnom banjom.

Glavna obilježja ovog projekta su unapređenje i integracija  lokalnih kapaciteta na području opštine Han Pijesak za jačanje okvira multisektorskog povezivanja čime se stvaraju uslovi za kreiranje različitih turističkih proizvoda i profilisanje nove turističke mikrodestinacije što će dati snažan impuls diverzifikaciji ruralne ekonomije. Navedeno se postiže kroz partnerstva koja se kreiraju na način da se, uprkos inherentnim limitiranostima populaciono malih opština, povežu lokalni akteri iz različitih kategorija, a koji imaju kapacitete da na temelju različitih iskustava ali istih ciljeva, doprinesu diverzifikaciji i razvoju ruralne ekonomije.

Projektom su povezani lokalno poljoprivredno gazdinstvo koje je unaprijedilo proizvodnju mliječnih proizvoda, između ostalog i romanijskog skorup kajmaka koji nosi oznaku geografskog porijekla, restoran sa smještajnim kapacitetima koji je unaprijedio domen energetske efikasnosti uz kreiranje novih radnih mjesta, početnik - mali pružalac usluga u ruralnom turizmu koji je sredio i opremio ruralnu kuću za odmor (na Booking-u već ima desetke) i lokalno planinarsko društvo koje je kroz ovaj projekat osim klasične planinarske opreme, nabavilo i kvalitetna bicikla što je omogućilo uspostavljanje biciklističke sekcije i organizaciju događaja (neposredno pred pisanje iskočila je vijest da su organizovali poseban događaj za bicikliste iz više opština). Ovaj projekat je bio uvod i za implementaciju drugog EU projekta (prekogranična IPA), ali i za jačanje institucionalnih kapaciteta jer je ove godine startovala i lokalna turistička organizacija.

Projekti poput ovih ne mogu do kraja riješiti probleme. Njihova je svrha da aktiviraju potencijale, pokrenu neke druge aktere, doprinesu stvaranju novih ideja, a više takvih inicijativa sinergetski kreiraju nove prilike, razvoj novih aktivnosti i ambijent za revitalizaciju ruralnih područja što je od posebnog značaja za mlade koji su već duži niz godina izrazito ranjiva kategorija u našoj državi, a broj uočenih otežanja se u ruralnim područjima dodatno multiplikuju, što ovu društvenu grupu smiješta u još ranjiviji položaj, tako da je EU podrška našim ruralnim područjima  još  više opravdana i poželjna. Očekujemo slične projektne intervencije i u budućnosti uz još veće učeće lokalnih zajednica. Iako viši nivoi vlasti tradicionalno određuju pravce (ne)kretanja, život se dešava na lokalnom nivou a to dobro znaju i u Evropskoj uniji jer sve ono što je dobro ili loše najbolje se vidi tu. To nije čudno, no mnogi ne znaju da više od dvije trećine EU akata direktno „pogađa“ lokalni nivo; usvajaju se razni akti za ruralna područja (najvažniji: Dugoročna vizija) gdje se posebno akcentuju mladi. I eto, i u posljednjoj rečenici vidimo ozbiljnu vezu između pojmova koji su istaknuti na početku teksta 😊 A svrha tih veza, kao i veza EU i Bosne i Hercegovine i podrške koju EU pruža, je da se stvori ambijent u kojem ćemo biti jači, otporniji i prosperitetniji…. korak po korak.

*Stavovi izraženi u ovom tekstu isključivo su autorovi i ne odražavaju nužno stavove ili mišljenja organizacije niti projekta