Predstavnici i predstavnice Fonda za inovacije Crne Gore, kabineta Predsjednika Crne Gore, Ministarstva nauke i tehnološkog razvoja i Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u Crnoj Gori boraviće od ponedjeljka, 28. avgusta u četvorodnevnoj posjeti Finskoj. Ova posjeta je značajan korak ka jačanju saradnje u oblasti inovacija i ima potencijal da osnaži nacionalni ekosistem, kroz razmjenu iskustava sa predstavnicima najznačajnijih institucija u oblasti razvoja i implementacije inovacija u toj zemlji.

Uloga UNDP-a

Od 2018. godine, UNDP snažno podržava državnu administraciju u procesu uspostavljanja inovacionog ekosistema u zemlji. U prethodnom periodu, UNDP je, zajedno sa Vladom Crne Gore, radio na uspostavljanju pravnog okvira u oblasti inovacija – usvojeni su važni zakoni i podzakonski akti, izrađene smjernice za implementaciju inovacionih politika, definisani programi inovacija u skladu sa ključnim komponentama Strategije pametne specijalizacije (S3) i osnovan Fond za inovacije. Zajednički napori usmjereni ka cilju – a to je obezbijediti da inovaciona, naučna i istraživačka zajednica Crne Gore pronađu svoje zasluženo mjesto na balkanskoj i evropskoj mapi – nastavljeni su i u okviru druge faze projekta „Norveška za vas“, koju finansira Vlada Kraljevine Norveške, a sprovode UNDP i UNOPS.

Uz finansijsku podršku usmjerenu ka unapređenju inovacionog ekosistema u Crnoj Gori, Kraljevina Norveška pruža i dragocjenu ekspertsku podršku Crnoj Gori. Tako su prošle godine norveške kolege i koleginice iz dvije najznačajnije institucije za razvoj inovacionog ekosistema u Norveškoj, Naučnog parka Oslo i državne agencije „Innovation Norway“, podijelili korisna iskustva i najbolje prakse sa predstavnicima i predstavnicama Fonda za inovacije i Naučno-tehnološkog parka.

Zajednička namjera Vlade Crne Gore i UNDP-a da se potencijal kreativnih i inovativnih pojedinaca i zajednica postepeno usmjerava prema razvoju inovacionog ekosistema u zemlji, rezultirala je organizovanjem još jedne značajne studijske posjete, ovog puta Finskoj, zemlji koja je poznata po podsticanju inovacija. Na ovaj način, Kancelarija UNDP-a u Crnoj Gori još jednom potvrđuje nedvosmislenu posvećenost održivom razvoju i važnost svoje partnerske uloge razvoju konkurentnosti Crne Gore.

Strateška uloga Fonda za inovacije

Iskustva razvijenih zemalja svjedoče da je podsticanje inovacija i komercijalizacija inovacionih ideja, put kojim se podstiče ekonomski rast, konkurennost i održivi razvoj u zemlji. Fond za inovacije kao implementaciono tijelo inovacionog ekosistema u tome ima veoma važnu ulogu. 

Od svog osnivanja u u septembru 2021. godine, Fond ima ključnu ulogu u unapređenju Strategije S3, fokusirajući se na njeno sprovođenje, praćenje napretka i jačanje kapaciteta za apsorpciju fondova Evropske unije. Fond je postigao značajne rezultate za samo nekoliko mjeseci i, uprkos ograničenom budžetu, uspješno je pokrenuo dva programa podrške – vaučere za inovacije i kolaborativne grantove za inovacije – oba usklađena sa Strategijom pametne specijalizacije. Uz veći budžet 2023. godine, Fond uvodi i sedam programskih linija koje pokrivaju čitav spektar inovacija, od podrške startapovima, zaštiti patenata, preko jačanja kulture inovacija, do podrške obrazovnim programima u vezi sa Strategijom pametne specijalizacije. U 2023. godini, Fond je pilotirao i novi model finansiranja koji se fokusira na energetsku efikasnost u proizvodnji kroz inovativne tehnologije. Ovaj zajednički napor objedinio je resurse i ekspertizu različitih ministarstava.

Finski model

Posjeta Finskoj prirodan je korak na putu razvoja inovacija u Crnoj Gori. Finska je, kroz posvećenost sprovođenju pažljivo kreirane inovacione agende uspjela da kreira povoljan ambijent za inovatore i inovacione kompanije, kao i da omogući tranziciju tržišta novonastalim okolnostima prepoznatim u konceptu četvrte industrijske revolucije.

Reputacija Finske kao globalnog lidera u inovacijama čini je atraktivnim modelom i za Crnu Goru. Kroz posjetu finskim institucijama, crnogorska delegacija će prikupiti praktična znanja i steći uvid u strategije koje se mogu prilagoditi crnogorskom kontekstu. Neke od najvažnijih institucija čiji će predstavnici i predstavnice ugostiti crnogorsku delegaciju tokom četiri dana su:

• Business Finland Venture Capital Fund (BFVC) koji kroz saradnju sa različitim fondovima doprinosi rastu i razvoju kompanija u ranoj fazi;

• Finnish Industry Investment Ltd (Tesi), državna investiciona kompanija koja ulaže u rastuće kompanije;

• Slush, neprofitna i globalno najveća konferencija startapova;

• Business Helsinki, servis grada Helsinkija koji ima za cilj da pomogne novim preduzećima i početnicima na putu prema uspjehu;

• Aalto University Innovation Services, nadležni za upravljanje komercijalizacijom izuma, intelektualne svojine i transferom tehnologije;

• Enter Espoo, institucija koja pomaže kompanijama i investitorima da imaju bolji pristup biznis mogućnostima;

• Finnish Business Angel Network (FIBAN), neprofitno udruženje privatnih investitora čija je misija da podstakne privatne investicije;

• Urban Tech Helsinki, inkubator za čista i održiva urbana rešenja koji podržava transformaciju biznis ideja u startapove;

• The Finnish Innovation Fund (SITRA), uticajan fond na nacionalnom i međunarodnom nivou, koji funkcioniše kao think tank i katalizator saradnje;

• Maria 01, inicijativa koju je pokrenula i finansirala zajednica 2016. godine i koja je u suvlasništvu grada Helsinkija, Startup fondacije i Helsinške agencije za preduzeća.

Uz fokusirane diskusije i razmjenu znanja, ova saradnja će ubrzati implementaciju crnogorske inovacione agende, podstičući održivi razvoj i razvoj crnogorske ekonomije bazirane na inovacijama.