COVID-19 пандемиясының бұрын-соңды болмаған қауіпі жаңа заман тарихында алғаш рет көптеген елдерді адам құқықтарын шектеуге мәжбүр етеді. Осылайша, әлемнің 90-ға жуық елінде пандемия кезеңінде сөз бостандығын шектейтін заңдар қабылданып, шаралар іске асырылды. Бірақ, сонымен бірге, біз маңызды сабақ алдық — адам құқықтары мен теңдік пен кемсітпеу қағидаттарын елемеуге болмайды. Вакциналарға қолжетімді бағамен тең қолжетімділікті қамтамасыз ету жаһандық басымдыққа айналуы өте маңызды, бірақ біз бұған әлі жете алмаймыз. COVID-19-ға қарсы вакциналарды әділ бөлу мәселелері жөніндегі  Жаһандық ақпараттық панельге сәйкес табысы жоғары елдерде  әрбір екінші адам вакцинаның кем дегенде бір дозасын алды. Табысы төмен елдерде — тек әрбір он екінші адам ғана. Егер мәселені кешенді түрде қарастыратын болсақ, онда бұл бәсекелестік емес, негізгі бостандықтар мен денсаулыққа қамқорлық бәсекелестігі емес. Сайып келгенде, біз барлық елдерде адам құқықтары әлеуметтік-экономикалық қалпына келудің жүрегі мен серпініне айналуы керек деген қорытындыға келеміз.

Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) әр адамның құқығын қорғауға, құрметтеуге және іске асыруға бағытталған жаһандық күш-жігердің алдыңғы қатарында. Сонымен қатар, құқық қорғаушыларды қудалау күшейе түсуде. 2020 жылы 331 құқық қорғаушы өлтірілді. Олардың үштен екі бөлігі экологиялық құқықтарды, жер құқықтарын және байырғы халықтар құқықтарын қорғау үшін жұмыс істеді. Әлемнің әртүрлі елдерінде Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰДБ) адам құқықтарын қорғайтын 40-тан астам құқық қорғау мекемелеріне мемлекеттік органдар үшін адам құқықтары мәселелері бойынша аса маңызды консультациялар өткізуге көмектеседі. БҰҰ Бас хатшысы Адам құқықтары саласындағы іс-қимылдарға үндеуінде болашақ ұрпақтың құқықтарын құрметтеудің өсіп келе жатқан қажеттілігіне назар аударады. Ойлау парадигмасының өзгеруі әлемнің әртүрлі елдерінің азаматтары, өздерінің заңды және конституциялық құқықтарын қолдана отырып, үкіметтерден климаттың өзгеруі сияқты маңызды салалардағы іс-әрекеттер туралы есеп беруді талап ете бастайды. 2021 жылы БҰҰ-дың Адам құқықтары жөніндегі кеңесі таза, сау және тұрақты қоршаған орта адамның ажырамас құқығы екенін мойындады. Сонымен бірге, шамамен 3,7 миллиард адам интернетке қол жеткізе алмайды, бұл олардың климаттың өзгеруіне қарсы күрес сияқты маңызды мәселелерге әсер ету қабілетін төмендетеді. Сондықтан БҰҰ бағасы жағынан қолжетімді кең жолақты интернет желілерін орналастыру шараларын қолдайды. Сондай-ақ, адамдарға цифрлық технологияларды қолданудың қажетті дағдыларын игеруге және олардың көмегімен адам құқықтарын қорғауды пайдалана отырып, олардың өмірі мен өмір сүруіне әсер ететін стратегияларды әзірлеуге және процестерге белсенді қатысуға көмектеседі. Шындығында, көптеген адамдар цифрлық форматқа көбірек аударылатын негізгі қызметтерге қол жеткізе алмайды және бұл олардың құқықтарына теріс әсер етеді. Сонымен бірге БҰҰДБ мен Данияның «Демократияға арналған технологиялар» бастамасы демократия мен адам құқықтарын қорғау үшін цифрлық технологияларды қолданудың жаңа әдістерін табуға көмектеседі.

Тұрақты даму саласындағы мақсаттар (ТДМ) шеңберінде тұжырымдалған міндеттердің 90 пайыздан астамы адам құқықтары саласындағы міндеттемелерді білдіреді. БҰҰДБ елдерге адам құқықтарын қорғау бойынша өз міндеттемелерін орындауға көмектеседі — бұл дұрыс болғандықтан ғана емес, ТДМ-ға басқаша қол жеткізу мүмкін болмайтындықтан да. Мысалы, Латын Америкасына назар аударайық, онда БҰҰДБ қолдауымен адам құқықтары саласындағы 1,5 мыңға жуық ұсынымға талдау жүргізіледі, ол ТДМ-ның бірқатар міндеттерін орындауды жеделдетуге тиіс. Не болмаса, БҰҰДБ мен УВКПЧ адам құқықтары мен ТДМ саласындағы міндеттемелердің орындалу барысын цифрлық форматта қадағалауға көмектесетін Пәкістанға  назар аударған жөн. Не Ботсванаға, онда БҰҰДБ елдің Мүгедектер құқықтары туралы конвенцияға қосылуына және мүгедектігі бар адамдардың барлық құқықтарын заңнамалық базада есепке алуға ықпал етті. БҰҰДБ сондай-ақ мемлекеттік органдар мен компанияларға коммерциялық қызметтегі адам құқықтарының бұзылуының алдын алуға, олармен күресуге және келтірілген зиянның орнын толтыруға көмектесетін БҰҰ-ның Адам құқықтары аспектісіндегі кәсіпкерлік қызметтің басшылыққа алатын қағидаттарының сақталуын қолдайды.

2022-2025 жылдарға арналған өзінің жаңа стратегиялық жоспарын басшылыққа ала отырып, БҰҰДБ БҰҰ Бас хатшысының Адам құқықтары саласындағы іс-қимылдарға үндеуіне сәйкес іс-қимылын жалғастырады және елдермен және қоғамдастықтармен бірлесіп, көрсетілетін қолдаудың әрбір аспектісіне адам құқықтарын интеграциялау бойынша жұмыс істейтін болады. Бұл дегеніміз, ең алдымен, біз оған мұқтаж адамдарға, оның ішінде әйелдер мен қыздарға, байырғы халықтарға,  шығу тегі африкалық адамдарға, ЛГБТИ–ге, мигранттарға және мүгедектігі бар адамдарға өз даму жолын ашуға көмектесеміз. БҰҰ-дың бүкіл жүйесі теңдік, инклюзия және кемсітпеушілікке негізделген дамуға құқық қорғау тәсілі - теңсіздікті қысқартудың және 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған Күн тәртібін орындау жолында жоғары қарқын алудың ең жақсы тәсілі деп нық сенеді

Ахим Штайнер, Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасының (БҰҰДБ) әкімшісі

2021 жылғы Адам құқықтары күнінің тақырыбы «теңдік» және Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясының 1-бабына байланысты: «Барлық адамдар өз қадір-қасиеті мен құқықтары бойынша еркін және тең туады».