Бишкек – 31-май, 2022-жыл – Кыргызстан, Тажикстан жана Өзбекстан чек ара аймагындагы Фергана өрөөнүндө туруктуулукту жана климаттын өзгөрүүсүнө колдоого багытталган “Борбордук Азиядагы туруктуу өнүгүү жана климаттын өзгөрүшү” аймактык долбоорунун башталгыч семинары болуп өттү.

Башталгыч семинарына мамлекеттик органдардын, илимий чөйрөлөрдүн, бейөкмөт уюмдардын, эксперттик коомчулуктун, эл аралык уюмдардын жана өнүктүрүү боюнча өнөктөштөрдүн өкүлдөрү, анын ичинде Кыргыз Республикасынын Президентинин Аппаратынын реформаларды талдоо жана мониторинг бөлүмүнүн башчысынын орун басары, Кыргыз Республикасынын Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигине караштуу Климаттык каржылоо борборунун директору, Европа Биримдигинин Кыргыз Республикасындагы Өкүлчүлүгүнүн башчысынын милдетин аткаруучу жана БУУӨПтүн Климаттын өзгөрүшү жана өзгөчө кырдаалдар бөлүмүнүн башчысы катышышты.

Семинар долбоордун иш планы жана биринчи натыйжалары менен таанышуу, климаттын өзгөрүшү жана климаттын туруктуулугу боюнча негизги жооптуу тараптардан эксперттик кеп-кеңештерди жана байкоолорду алуу, ошондой эле климаттын өзгөрүшүнүн Фергана өрөөнүнүн бүткүл аймагына тийгизген таасирин талкуулоо үчүн түрдүү деңгээлдердеги жана платформалардагы кызматташуу жана өз ара аракеттенүү жолдорун изилдөө максатында уюштурулган.

“Борбордук Азиядагы туруктуу өнүгүү жана климаттын өзгөрүшү” долбоору Кыргызстандагы, Тажикстандагы жана Өзбекстандагы БУУӨП, КР Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлиги, Тажикстан Республикасынын Курчап турган чөйрөнү коргоо комитетинин Гидрометеорология боюнча агенттиги жана Өзбекстан Республикасынын Гидрометеорологиялык кызматы борбору жана Европа Биримдиги жана Европа Биримдиги тарабынан каржыланат.

Бул “Борбор Азиядагы климаттын өзгөрүүсү жана туруктуулугу” долбоору ПРООНдун Кыргызстандагы, Тажикстандагы жана Өзбекстандагы программасы, КР Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлиги, КР Курчап турган чөйрөнү коргоо комитетинин Гидрометеорология боюнча агенттиги менен биргеликте ишке ашырылууда. Тажикстан Республикасы жана Өзбекстан Республикасынын Гидрометеорологиялык кызматынын борбору тарабынан биргеликте ишке ашырылууда жана Европа Биримдиги тарабынан каржыланууда.

“Кыргыз Республикасынын Президентинин “2022-жылды Тоолордун экосистемасын коргоо жана климаттык туруктуулук жылы деп жарыялоо жөнүндө” жарлыгынын алкагында экологиялык маселелер боюнча атайын жол картасы кабыл алынган. Курчап турган чөйрөнү коргоо жана адаптациялоо маселелери биздин мамлекеттер тарабынан татыктуу чечилет деп ишенем”, – деди КР Президентинин Аппаратынын реформаларды талдоо жана мониторинг бөлүмүнүн башчысынын орун басары Шаазадан Түмөнбаев.

КР Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигине караштуу Климаттык каржылоо борборунун директору Дастан Абдылдаев: “Жакынкы мезгилдин негизги милдети – коомдо өлкөнүн алдында турган климаттык коркунучтардын оордугу жөнүндө түшүнүктү калыптандыруу, ошондой эле УДАС боюнча митигациялоо жана адаптациялоо боюнча иш-чаралардын планын жана 2050-жылга чейин көмүртек нейтралдуулугуна жетүү стратегиясын кабыл алуу болуп саналат”.

Борбордук Азиянын калкынын 30%га жакыны Фергана өрөөнүндө жашайт жана бул аймак климаттын олуттуу трансчегаралык өзгөрүү аймактарынын арасында климаттын өзгөрүү коркунучу чоң аймак болуп эсептелет. Борбор Азиядагы жылуулуктун ылдамдыгы дүйнөлүк көрсөткүчтөн орточо жогору. 2085-жылга карата орточо жылдык температура 2 жана 5,7°Сге чейин көтөрүлөт деп болжолдонууда. Муну тоо кыркаларында кар катмарынын азайышы жана Тянь-Шандын мөңгүлөрүнүн көлөмүнүн азайышы тастыктап турат, бул көмүртектин жана метандын бөлүнүп чыгышына, жылынуу процесстеринин күчөшүнө алып келет.

“Климаттын өзгөрүшү кыргыз элине ар кандай таасир тийгизип, азык-түлүк жана энергетикалык коопсуздукка гана эмес, аймактагы кеңири туруктуулукка коркунуч жаратат. Европа Биримдиги Кыргызстанга туруктуулукту бекемдөөгө жана климаттын өзгөрүшүнө ыңгайлашууга жардам берүүгө умтулат жана бул долбоор биздин жашыл планета үчүн глобалдык стратегиябыз, Европалык Жашыл келишимдин алкагында колдоого алынган эң сонун үлгү болуп саналат”, – деп белгиледи Европа Биримдигинин Кыргыз Республикасындагы Өкүлчүлүгүнүн башчысынын милдетин аткаруучу Раймондс Вингрис.

Өз кезегинде БУУӨПтүн Климаттын өзгөрүшү жана өзгөчө кырдаалдар бөлүмүнүн башчысы Лира Жолдубаева бул долбоор Кыргызстанга климаттын туруксуздугу менен байланышкан тобокелдиктерди аныктоого жана жергиликтүү, улуттук жана регионалдык деңгээлдеги кызыкдар тараптардын тобокелдиктерди башкаруу потенциалын жогорулатууга, ошондой эле тобокелдиктерди азайтуу боюнча практикалык иш-чараларды колдоого жардам берерин баса белгиледи: “Биз коңшу өкмөттөрдүн күч-аракети тынчтыкты орнотуу үчүн инновациялык катализаторлорду киргизүүгө, аймактык билимдерди алмашууга системалуу мамилени калыптандырууга, аймактагы климатка туруктуулукту куруу үчүн ички жана тышкы ресурстарды мобилизациялоого, ошондой эле азыркы жана келечек муундар үчүн климаттын өзгөрүшүнө ыңгайлашуунун жакшыраак чечимдерин табууга көмөктөшөт деп ишенебиз”.

Башталгыч семинарында белгиленгендей, “Борбордук Азиядагы туруктуу өнүгүү жана климаттын өзгөрүшү” долбоору төмөнкү иш-чаралардын комплексин ишке ашырууда төрт негизги жыйынтыкка жетишүүгө багытталган:

1-натыйжа: Фергана өрөөнүндөгү туруктуу өнүгүү үчүн климаттын өзгөрүүсүнүн тобокелдиктерин аныктоо жана баалоо үчүн билим базасы кеңейтилди жана потенциалды түзүлдү;

2-натыйжа: Кыргызстандын, Тажикстандын жана Өзбекстандын климаттын өзгөрүшүнө таасирин тийгизген тобокелдиктерди улуттук мыйзамдарга, климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоонун стратегияларына, өнүктүрүү стратегияларына жана пландаштыруу процесстерине интеграциялоо боюнча техникалык жардам көрсөтүү;

3-натыйжа: Аймактык кызматташтыкты илгерилетүү жана климаттык тобокелдиктер жөнүндө маалымдуулукту жогорулатуу үчүн түзүлгөн мүмкүнчүлүктөр;

4-натыйжа: Фергана өрөөнүндөгү пилоттук участоктордо демонстрацияланган эрте эскертүү чаралары жана алдын алуу механизмдери күчөтүлдү.

Ушуга байланыштуу ““Борбордук Азиядагы туруктуу өнүгүү жана климаттын өзгөрүшү” долбоору жергиликтүү, улуттук жана аймактык деңгээлдеги кызыкдар тараптардын климаттын туруксуздугунун тобокелдиктери боюнча билимин өркүндөтүүгө, тобокелдикке негизделген саясатты иштеп чыгууга жана ресурстарды башкарууга көмөктөшүү менен ишке ашырылат.

Ушуга байланыштуу “Борбордук Азиядагы климаттын өзгөрүшү жана туруктуулук” долбоору жергиликтүү, улуттук жана аймактык деңгээлдеги кызыкдар тараптардын климаттын туруксуздугунун тобокелдиктери боюнча билимин өркүндөтүүгө, тобокелдикке негизделген саясатты иштеп чыгууга жана ресурстарды башкарууга, тобокелдиктерди азайтуу жана алдын алуу боюнча практикалык чараларды колдоого көмөктөшүү менен ишке ашырылат.

Иш-чаранын сүрөттөрү шилтемеде.