Proje ne hakkında?

Sınır Yönetimi, Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin en öncelikli alanlarından biri olarak görülmektedir. AB’ye üyelikten sonra Türkiye’nin doğu sınırları Birliğin dış sınırları olacağından, kapsamlı bir sınır güvenliği yönetimi ve bunun uygulanması önemli bir konu niteliğindedir. Ancak, doğu sınırlarının yönetimi Türkiye’nin söz konusu bölgesindeki coğrafi ve iklimsel koşullar dolayısıyla pek de kolay bir iş değildir. Mevcut durumda, bölgedeki kara mayınları sınır yönetimi için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu soruna çözüm amacıyla, 2014 yılında “Türkiye’nin Doğu Sınırlarında Mayınların Temizlenmesi ve Sınır Denetim Kapasitesini Artırarak Sosyo-ekonomik Gelişimin Sağlanması” projesi geliştirilmiştir. Avrupa Birliği tarafından fon sağlanan bu proje; mayın temizliği alanında UNDP Türkiye ile Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve İçişleri Bakanlığı arasındaki ilk ortaklıktır.

Son durum ne?

Bu kara mayınları genellikle, yasadışı hareketleri ya da kaçakçılık faaliyetlerini önlemek amacıyla veya güvenlik sebebiyle döşenmiştir. İnsani açıdan endişe verici olmakla birlikte, söz konusu kara mayınları Türkiye’nin sınır sahalarındaki hareket kapasitesini de kısıtlamaktadır. Mayınların varlığı iyi işleyen sınır denetim sistemlerinin kurulmasını engelleyerek yasadışı hareketlere, sınırda yaşanan suçlara ve kaçakçılığa karşı mücadelenin verimliliğinin azalmasına sebep olmaktadır. Bu sebeplerle, mayın temizlemenin sınır yönetimi reformlarının vazgeçilmez bir parçası olduğu düşünülmektedir. Türkiye, teknoloji destekli sınır denetim sistemleri vasıtasıyla sınırları daha güvenli bir şekilde korumak ve iyi işleyen bir sınır yönetim sistemi kurulması için Avrupa Birliği tarafından belirlenen hedefleri gerçekleştirmek maksadıyla bu kara mayınlarının temizlenmesini hedeflemektedir.

Projenin genel hedefi Türkiye’nin doğusunda mayın temizleme ve daha güvenli sınırlar sayesinde sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamaktır. Sınır bölgelerini mayınlardan arındırmak ve teknoloji destekli modern bir sınır denetim sistemi için etkin insani sınır denetim araçları sağlamak suretiyle AB’nin Entegre Sınır Yönetimi (ESY) politika ve stratejileri doğrultusunda Türkiye’nin doğu sınırlarındaki yasadışı göçün ve sınırda yaşanan her türden suçun engellenmesi bu projenin özel hedefidir.

Türk Hükümeti 1996 yılından bu yana mayın faaliyeti konusunda faaldir ve 3 Şubat 2015 tarihinde 6586 Sayılı Kanunla Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı Milli Mayın Faaliyeti Merkezi’ni (MAFAM) kurmuştur. 27 Temmuz 2015 tarihi itibariyle faaliyetlerine başlayan MAFAM bu projenin kilit faydalanıcısı konumundadır.

İçişleri Bakanlığı Sınır Yönetimi Bürosu da projenin paydaşlarından biridir. Sınır Yönetimi Bürosu 15 Ekim 2008 tarihinde kurulmuş olup ESY’nin idari ve hukuki yapısına yönelik çalışmalar yürütmek, ESY konusunda ihtiyaç analizi ve değerlendirmelerde bulunmak, ESY projelerini icra etmek, yeni bir sınır güvenliği biriminin kurulmasına dair çalışmalar yürütmek, sınır gözetiminden sorumlu kuruluşlardan müteşekkil Harici Sınır Görev Gücü’nü organize etmek ve aylık kontroller sağlamakla yükümlüdür. İçişleri Bakanının ilgili kararnamesiyle Sınır Yönetim Bürosu, İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğüne bağlanmış olup birimin ismi “Sınır Yönetimi Daire Başkanlığı” olarak değiştirilmiştir.

Faaliyetin nihai faydalanıcısı ise ESY faaliyetlerine dahil olan güvenlik güçleri ve kamu personeli ile sivil halk dahil olmak üzere Türkiye’nin Doğu Sınırlarında kara mayınlarının mevcut olmasından etkilenen bütün kişileri ihtiva etmektedir.

Misyonumuz ne?

UNDP Türkiye’nin Türk Hükümetiyle birlikte oluşturarak mutabık kaldığı 2016-2020 Stratejisi, üç temel alana vurgu yapmaktadır. UNDP, Türkiye'nin kalkınma gündemini proje uygulamaları ve politika tavsiyeleri aracılığıyla bu 3 temel konuda desteklemektedir. Bu alanlar: 1) demokratik yönetişim için kapasite geliştirme; 2) yoksulluğun azaltılması için eyleme geçme ve savunuculuk ve 3) çevre ve sürdürülebilir kalkınma. Bu temel konuların yanı sıra, UNDP Türkiye politika ve programlarında kadınların rolüne, özel sektöre, kapasite geliştirmeye ve bilişim ve iletişim teknolojilerine özel önem vermektedir.

Küresel alanda ve Türkiye’de yaşanan son gelişmelerle birlikte, UNDP Türkiye ülkenin kalkınma sorunlarını çözmek ve önceliklerine yanıt vermek maksadıyla UNDP’nin yeni 2016-2020 Stratejik Planı, Türkiye’nin değişen şartları ve Onuncu Ulusal Kalkınma Planıyla uyumlu olabilmek adına kendini yeniden konumlandırmıştır.

UNDP Türkiye bu üç temel alan vasıtasıyla katkı sağlamak üzere kendini yeniden konumlandırmıştır: 1) Kapsayıcı ve Demokratik Yönetişim (KDY); 2) Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Büyüme (KSB) ve 3) İklim Değişikliği ve Çevre (İDÇ). Bu üç temel alana ilaveten, UNDP Türkiye bütün ülke programının da ötesine geçerek bölgesel ve küresel Stratejik Ortaklıklarının rolüne de özel bir önem addetmektedir.

KDY Portföyü altında, Türkiye’nin Doğu Sınırlarında Mayınların Temizlenmesi ve Sınır Denetim Kapasitesini Artırarak Sosyo-ekonomik Gelişimin Sağlanması Projesi – Aşama II uygulanmaktadır.

Projenin hedefi sınır bölgelerini mayınlardan arındırmak ve etkin insani sınır denetim araçları sağlamak suretiyle Türkiye’nin doğu sınırlarında mayın temizleme ve daha güvenli sınırlar yoluyla sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamaktır.

Bu proje yalnızca iyi işleyen, teknoloji destekli bir sınır sisteminin önünü açmakla kalmayacak, aynı zamanda Türkiye’nin doğu sınırlarındaki yasadışı göçün ve sınırda işlenen suçların engellenmesine de katkı sağlayacaktır.

Bunu nasıl başarıyoruz?

Söz konusu Proje 2 bileşenden oluşmaktadır:

• Mayınlı alanların temizlenmesi: Bu bileşen; uluslararası ve ulusal standartlar doğrultusunda kalite güvence/kontrol ve temizlik sonrası sertifikalandırma dahil olmak üzere mayın temizleme faaliyetlerini kapsamaktadır.
• Sınır yönetiminde kurumsal kapasitenin artırılması: Bu bileşen dahilinde, kamu ve askeri yetkililere eğitimlerin verilmesi de dahil olmak üzere sınır yönetiminde kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi maksadıyla Türkiye’nin ESY Sistemine dair risk analiz sisteminin geliştirilmesi ile MAFAM’ın mevzuat çerçevesinin geliştirilmesine odaklanılmaktadır.

Türkiye bundan nasıl yararlanacak?

• Mayından arındırılan alanların etkin ve insani sınır denetim sistemlerinin kurulması açısından uluslararası ve ulusal standartlarla uygunluğu sertifikalandırılacaktır.
• Milli Mayın Faaliyet Merkezinin kapasitesi ve mesleki yeterliliği iyileştirilmektedir,
• Entegre Sınır Yönetimi alanında kurumsal kapasite artırılacaktır.

Şimdiye kadar ne başardık?

• Sınır yönetiminde kurumsal kapasitenin artırılması açısından kayda değer ilerleme kaydedilmiştir. Mayın faaliyeti ve ESY konularına odaklanan resmi kapasite geliştirme faaliyetleri sayesinde 500’den fazla MAFAM, Kara Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığı personeli eğitilmiştir.
• 2018 yılı mayın temizleme sezonunun sonunda toplam 38.289 adet antipersonel mayını temizlenmiş, 4.127.790m2 saha devredilmiştir. Temizlenen sahalar uluslararası ve ulusal mayın faaliyet standartlara göre sertifikalandırılmıştır.