Proje Ne Hakkında?

6 Şubat 2023’te Türkiye'nin güneyinde meydana gelen deprem felaketlerinde bölgenin eğitim altyapısı ağır hasar görmüştür. Bu depremlerden en kötü etkilenen bölgelerin başında ise Hatay ve çevresi gelmektedir. Bu bölgede yıkımın ölçeği ve kapsamı çok daha yüksek olmuştur.

Birleşmiş Milletler 2030 hedefleri arasında eğitim alanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin ortadan kaldırılması ve engelli bireyler ve kırılgan durumdaki çocuklar dâhil, dezavantajlı grupların her düzeyde eğitim ve mesleki eğitime eşit biçimde erişimlerinin sağlanması yer almaktadır. 

Bu kapsamda UNDP, “Hırvatistan Kapsayıcı Okulları Yeniden İnşa Ediyor Projesi” (CRISP) aracılığıyla Hatay'da tam donanımlı engelli dostu bir ilköğretim okulu inşa edecektir. Proje,  Hırvatistan Hükümeti’nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'na (UNDP) yaptığı 2,5 milyon Avro katkı ile gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında yapılacak okulun engelli çocuklar ve yetişkinler için tamamen erişilebilir olması sağlanacak ve ayrıca ihtiyacı olan öğrencilere temel yardımcı cihazlar temin edilecektir. Aynı zamanda, okul personeline de kapsayıcı eğitim araçları ve yöntemleri konusunda eğitim verilecektir.

Mevcut Durum Nedir?

6 Şubat 2023 ve sonrasında Türkiye'nin güneyinde meydana gelen depremlerde en az 50.700 kişi ölmüş, 313.000'den fazla bina yıkılmıştır. 110.000 km² yüzölçümüne ve 15,6 milyon nüfusa sahip (ülkede geçici korumadan yararlanan 3,7 milyon Suriyelinin yarısı dâhil) 11 ilde 3,3 milyon insan evsiz kalmıştır. 

UNDP öncülüğünde yürütülen afet sonrası ihtiyaçların belirlenmesine yönelik yapılan Türkiye Deprem İyileştirme ve Yeniden Yapılanma Değerlendirmesi'nde (TERRA) depremlerin mali maliyetinin 103,6 milyar ABD doları olduğu tahmin edilmektedir. Yeniden yapılanmanın maliyetleri, özellikle de "daha iyiyi inşa etme" ruhuyla yapılırsa, çok daha yüksek olacaktır.

Depremlerde bölgenin eğitim altyapısı ağır hasar görmüştür. İlk tahminlere göre 11 ildeki devlet okulunun en az yüzde 7'si ya tamamen yıkılmış ya da derhal yıkılmasını gerektirecek kadar hasar görmüş; yüzde 35'lik kısım ise orta veya hafif hasar görmüştür. Depremden en ağır şekilde etkilenen bölgelerde (Hatay ve çevresi) yıkımın ölçeği ve kapsamı çok daha yüksek olmuştur. Depremden etkilenen 11 ildeki okul çağındaki 4,5 milyon kız ve erkek çocuk da kendi dramatik zorluklarını yaşamaktadır. En çok etkilenen illerdeki neredeyse herkes hem süregelen depremleri bizzat yaşamış, hem de aile üyelerini, arkadaşlarını ve okul arkadaşlarını kaybetmiş olmanın travmasını sürdürmektedir.

Depremlerin bir diğer sonucu da engellilik oranındaki artıştır. Kesin olmayan yerel kaynaklar, yaklaşık 100.000 kişinin apartman ve diğer konut yapılarının aniden çökmesi nedeniyle amputasyona uğradığını göstermektedir. Depremlerde yaralanan 108.000 kişinin yüzde 70'inin kalıcı sakatlıklara sahip olduğu söylenmektedir. Deprem, ayrıca afetten önce bölgede faaliyet gösteren az sayıdaki bakım ve rehabilitasyon merkezinin hasar görmesine ya da yok olmasına neden olmuş, tedavi ve terapiler aksamıştır. Psikososyal destek hayatta kalan milyonlarca insan için acil bir ihtiyaçtır (Bkz: Uluslararası Af Örgütü, “'Hepimizin haysiyete ihtiyacı var.' Türkiye'nin deprem müdahalesinde engellilerin hariç tutulması,” 2023.).

Misyonumuz Nedir?

Yaşanan depremler sonrası:

• Deprem bölgesinde hasar gören ve yıkılan eğitim altyapısının onarılması ve yeniden inşa edilmesi ihtiyacı,

• Engelli kız ve erkek çocukların, BM Engelli Hakları Sözleşmesi ve BM Çocuk Hakları Sözleşmesi kapsamındaki hakları doğrultusunda, okul çağındaki diğer tüm kız ve erkek çocuklarla eşit şartlarda kapsayıcı ve kaliteli bir eğitimden yararlanmalarının sağlanması ihtiyacı doğmuştur.

Bu ihtiyaçların karşılanabilmesi için hedeflenen çıktılar ise şunlardır:

• Hatay'da tam donanımlı bir kız öğrenci ve engelli dostu okulun inşa edilmesi, 

• Kapsayıcılığın teşvik edilmesi için son teknolojiler kullanılarak, engelli öğrenci ve öğretmenler için tam fiziksel erişilebilirliğin sağlanması,

• Bu okula devam eden engelli öğrencilere (ve bu okulda çalışan öğretmenlere ve diğer personele) özel destek, uygun yardımcı cihazlar ve gerektiğinde kişisel asistanlar sağlanması,

• Farklı yeteneklere sahip öğrencilere yönelik tam kapsayıcı eğitim programlarının nasıl uygulanacağı konusunda eğitim personeline eğitim verilmesi.

Nasıl Yapıyoruz?

Hırvatistan Hükümeti’nin finansmanıyla gerçekleştirilen proje, Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak uygulanacaktır. Okulun inşaatı için ise Bakanlığın İnşaat ve Emlak Genel Müdürlüğü ile koordinasyon sağlanacaktır.

Yerel düzeyde İl Milli Eğitim Müdürlüğü ana ortak olacaktır. Okulun inşa edileceği ilin Valiliği ve Kaymakamlığı ile koordinasyon sağlanacaktır.

Kapasite geliştirme faaliyetlerinin uygulanması sırasında Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile ulusal ve yerel düzeyde ilgili STK'ların görüşlerine başvurulacaktır.

Türkiye Nasıl Faydalanacak?

Proje sonucunda Türkiye’nin depremden en çok zarar gören bölgelerinden Hatay’da tam donanımlı engelli dostu bir ilköğretim okulu inşa edilecek ve donatılacak. Projede, bu okulun engelli çocuklar ve yetişkinler için tamamen erişilebilir olması sağlanacak ve ayrıca ihtiyacı olan öğrencilere temel yardımcı cihazlar temin edilecek. Aynı zamanda okul personeline de kapsayıcı eğitim araçları ve metodolojileri konusunda eğitimler verilecek.