Cep telefonuna bağlanabilen küçük bir cihaz herkes için erişilebilir olduğunda hemen hemen her hane bu değerlendirmeyi kendi yapabilecek kapasiteye sahip olacaktır. Bununla birlikte, maliyet göz ardı edilemez—bahsettiğim cihazın bu yazının çıktığı tarihteki maliyeti (Türkiye’de) yaklaşık 500 ABD doları civarında. Bu cep telefonu eklentisi, gelişmiş teknik ekipmanlardan kesinlikle daha ucuz olmasına rağmen, hala çoğu insan için erişilebilir durumda değil. Üstelik bazı insanlar bunu satın alabiliyor olsa bile, cihaz yalnızca bir veya iki kez kullanılacağı için mantıklı bir yatırım değil. Yani bu maliyeti savunmak pek mümkün değil. Bu soruna olası bir çözüm, hanelerin kendi ısı denetimlerini yapabilmeleri için kısa süreliğine bir cihaz ödünç alabilmelerini sağlayacak bir sistem geliştirmek olabilir. Bu sayede hem kimseye ihtiyaç duymadan hanelerdeki enerji verimliliğini artırmak için teşvik sağlanmış olur, hem de ısı denetimleri için merkezi bir birime (örneğin, bir belediyeye veya bir enerji şirketine) bağımlılık ortadan kalkar.

Böyle bir yaklaşımın, aşağıdaki sorulardan en azından bazılarına cevap bulabileceğimiz birkaç mini deney yapmak için iyi bir fırsat olacağını düşünüyoruz:

1. Termal görüntüleme yoluyla toplanan bulgular hanelere sunulduğunda nasıl bir tepki verecekler? Kendin yap yaklaşımı ile gerçekleşen bu tür bir bilgi toplama çalışması, insanların pasif şekilde bilgi aldıkları diğer farkındalık artırma yöntemlerinden daha etkili olacak mı?
2. İnsanların bulgulara verdikleri tepkiler sosyo-ekonomik durumlarına göre farklılık gösterecek mi?
3. Isı kaybı konusunda daireler/evler arasında ortak noktalar var mı?
4. Ödünç verme sistemi nasıl çalışabilir? Cihazların dağıtımından ve geri toplanmasından kim sorumlu olmalı? Belediye mi yoksa başka bir aktör mü? Cihazları kim muhafaza edip bakımlarını yapacak? Ödünç verme süresi ne kadar olmalı?
5. Denetimlerin ardından, hanelerin herhangi bir olumsuz bulguya nasıl yanıt vermesini bekliyoruz? Tadilat veya onarım yaparak tespit edilen ısı kayıplarını durdurmak için hemen harekete geçecekler mi, yoksa bu tür işler sırasında oluşabilecek sıkıntılar veya finansal yetersizlikler sebebiyle aksiyon almayacaklar mı?
6. Bazı tadilat ve/veya onarım işleri diğerlerinden daha popüler mi olacak? Örneğin, insanlar maliyetli ancak daha dayanıklı ve etkili çözümler yerine, ucuz ve kolay müdahaleleri mi tercih edecekler?
7. Bu yaklaşımı Türkiye’de ilk nerede test etmeliyiz? Başarılı olursa, nasıl ölçeklendirebiliriz?
8. Maliyeti düşük tutmak için yerli cihaz üreticileri bulabilir miyiz? Bulamazsak yerel teknoloji şirketlerini bu teknolojiyi geliştirmeye ve üretmeye nasıl ikna edebiliriz? İkinci seçenek, ülkede teknoloji gelişimini destekleyeceği için ek faydalar sağlayacaktır.
9. Bu müdahaleyi değerlendirmek için hanelerden (kendi raporlamaları dışında) ne tür veriler toplayabiliriz? Anlamlı veriler toplayabilmek için nasıl bir yazılıma ihtiyaç var?

Gezegenimizi kurtarma ve zorlu bir kış öncesinde özellikle düşük ve orta gelirli hanelerin enerji maliyetlerini düşük tutma mücadelesinde, yukarıdaki soruların yanıtlarını en kısa zamanda bulmamız gerekiyor. Yakında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve diğer ilgili paydaşlarla ortaklaşa yeni bir deneye başlayacağız.

Bir teknoloji firmasıysanız ve bu deney kapsamında test edebileceğimiz bir ürününüz varsa, lütfen benimle (Gökçe Tuna, Keşif Yöneticisi, Hızlandırma Laboratuvarı) gokce.tuna@undp.org adresinden iletişime geçin. En kısa sürede size geri döneceğim.

İngilizceden Türkçeye çeviri: Didem Taştan.