İş birliğini çok ortaklı bir yapıyla güçlendirmek ve etkinliği SKA’lar üzerine geniş çaplı bir deney fırsatına dönüştürmek için İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Ağı (SKGA) gibi aktörleri de aramıza dahil ettik. Son birkaç haftada, yapılacak olan etkinliğin aşağıdaki özellikleri taşıması için nasıl tasarlanması gerektiğini konuştuk:

• Kapsayıcı;
• Engelli dostu;
• İklim dostu;
• Rekabet yerine iş birliğine dayalı;
• Pozitif etki yaratan; ve
• Deneysel.

Bu nitelikler SKA’larla uyumlu olduğu gibi, aynı zamanda işi organize edenler için de oldukça zorlayıcı. Onları çekici kılan özellikler, uygulanmalarını da zorlaştırıyor. Aslına bakarsanız, bu tür etkinliklerin çoğu kapsayıcılık, çevre veya pozitif etki göz önünde bulundurularak tasarlanmıyor. Diğer bir deyişle, model alabileceğimiz pek örnek bulunmuyor. 3 aydan kısa bir sürede ve önümüzde benzer bir örnek olmadan bu etkinliğin altından kalkmak için birlikte çalışacağız.

Belirlediğimiz beklentileri karşılamak istiyorsak bazı konuların üzerine dikkatlice düşünmemiz gerekiyor. Örneğin, şu sıralar ilgiyi yüksek tutmak için eğlenceyi ne düzeyde entegre etmemiz gerektiğini araştırıyorum—bu temel bir soru ve cevabı etkinliğin tüm kurgusunu etkileyecek. Oyunlaştırma giderek daha popüler hale gelmeye başladı ve eğlence faktörü genellikle yeterli katılımı sağlamak için gerekli görülüyor. Ancak düzenleyeceğimiz etkinlikte sürdürülebilirliğin ciddi bir iş olduğu gerçeğini de gözden kaçırmamak amacıyla ne kadar eğlencenin yeterli ne kadarının ise gerekenden fazla olduğuna karar vermemiz gerekiyor.

Benzer şekilde, katılımcıları rekabet mantığından uzaklaştırıp bunun yerine aralarında iş birliğini nasıl teşvik edeceğimizi bulmamız gerekiyor. Hazine avı etkinliklerinin çoğunda kazanan ve kaybedenlerin olacağı beklentisi vardır. Kazananlar genellikle tüm şifreleri en hızlı çözen, yerleri/nesneleri diğerlerinden önce bulan, mümkün olan en yüksek puanları toplayan veya bunların bazı kombinasyonlarını başaran ekipler arasından seçilir. Önümüzdeki en büyük zorluk, rekabeti teşvik etmemek için av konseptini yeniden tasarlamak—bariz nedenlerden dolayı ‘av’ kelimesiyle aram da pek iyi değil. Katılımcıları iş birliği yaptıklarında veya en azından belli bir düzeyde yardımlaştıklarında ödüllendirmenin yollarını bulmamız gerekiyor.

Aynı şey engelli ayrımcılığı için de geçerli. Kapsayıcılık ve engelli dostu olma ilkelerimize bağlı kalmak için, fiziksel yetenekleri ne olursa olsun herkesin katılımını mümkün kılmak için çabalamalıyız. Bunu yapmak, bazı fiziksel özelliklerin (koşma hızı, direnç veya kas gücü gibi) başarmanın en önemli belirleyicileri olacağı bir etkinlik yaratmanın önüne geçmemizi sağlayacaktır. Bugünlerde her takımda en az bir engelli veya yaşlı üyenin bulunmasını zorunlu kılma fikrini değerlendiriyoruz; bu kişiler etkinliğe uzaktan veya, doğru şartları sağlayabilirsek, fiziksel olarak katılabilirler. Etkinliklerin çoğu fiziksel engelleri dikkate alınmadan tasarlandığından bunlara katılamayan engelli bireyler için bunun ne anlama geldiğini hayal edebiliyor musunuz?

Son olarak, etki konusu bir kez daha zorlu bir mesele olarak karşımıza çıkıyor. Sadece birkaç saat süren tek seferlik bir aktiviteden ne tür bir etki ya da en azından sonuç bekleyebiliriz? Olumlu bir etki yaratmayı başarsak bile, bunu nasıl ölçeceğiz? Etkinliğin yarattığı herhangi bir etkinin uzun ömürlü olacağını iddia edebilir miyiz? Tasarım aşamasına geçmeden önce bu ve diğer birçok soruya acil yanıtlar bulmamız gerekiyor. Aksi takdirde, etki ölçümü düşünülmeden tasarlanmış ve pozitif sosyal etki yerine eğlenceyi önde tutan bir etkinliğin ortaya çıkma riski var.

Karşılaştığımız zorluklar üzerinde çalışırken, süreç boyunca tüm varsayımlarımızı, beklentilerimizi ve verdiğimiz kararları belgeliyoruz. Etkinliğin sonunda, aynı hedeflere ve/veya hassasiyetlere sahip benzer etkinliklerin farklı yerlerde nispeten hızlı ve kolay bir şekilde düzenlenebilmesi için en az bir bilgi çıktısı yayımlamayı umuyoruz. Önümüzde büyük bir ölçeklendirme fırsatı olduğunu ve başkalarının da bu etkinliği tekrarlamasını mümkün kılmak için öğrendiklerimizi paylaşmamız gerektiğini düşünüyorum.

Bu yazıyı okuduktan sonra yukarıda bahsedilen konulardan herhangi biri hakkında bir öneri ya da yorumda bulunmak isterseniz benimle (Gökçe Tuna, Hızlandırma Laboratuvarı Keşif Yöneticisi) gokce.tuna@undp.org adresinden iletişime geçebilirsiniz.

^[1] OECD'nin bu konuda yaptığı araştırmaya bu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.oecd.org/development/pgd/International_Survey_Data_DevCom_June%202017.pdf 

^[2] Kolb, D.A., 2014. Experiential learning: Experience as the source of learning and development. FT press.

İngilizceden Türkçeye çeviri: Demet Doğanay