Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen Suriye Krizine Yanıt olarak Türkiye’de Dayanıklılık Projesi’nin (TDP) İLBANK ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi iş birliğiyle yürütülen “Belediye Hizmetlerini Güçlendirme Bileşeni” kapsamında Gaziantep’te Mekanik Biyolojik Ayrıştırma ve Biyogaz Tesisi (MBT) kuruluyor.

Gaziantep, ev sahipliği yaptığı 450 bine yakın Suriyeli ile Türkiye’nin en çok mülteci ağırlayan ikinci kenti. Nüfus artışına paralel olarak kentin alt yapı gelişimi ve belediye hizmetlerine yönelik ihtiyaçları da artmakta. Çöp ve atık konusu, bu ihtiyaçlar arasında ön sırada geliyor. UNDP’nin Belediye Hizmetlerini Güçlendirme Bileşeni, 2018 yılından bu yana Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yaptığı çalışmalarla şehrin atık yönetiminin geliştirilmesine destek veriyor.

10 milyon dolar yatırım maliyetiyle UNDP’nin en büyük projelerinden biri olan MBT, hem Gaziantep’in yerel ekonomisine ve belediye bütçesine katkı sağlamayı hem de şehrin gün geçtikçe artan atık sorununa sürdürülebilir ve çevreci çözümler üretmeyi hedefliyor.

Tesiste yürütülen faaliyetler için gerekli bütün araç ve ekipman desteğinin de proje kapsamında sağlandığı MBT’nin çalışma prensibi, kaynağında ayrıştırılamayan ve katı atık düzenli depolama sahalarına getirilen atıkların tam otomatik bir sistemle ayrıştırılmasına dayanıyor. Organik (biyobozunur) ve ekonomik değeri olan (geri dönüştürülebilir) atıkların farklı ünitelere alınmasıyla başlayan ayrıştırma sürecinin sonunda biyobozunur atığın fermantasyonu sonucu elektrik üretiminde kullanılmak üzere biyogaz elde ediliyor.

Yılda 100 bin ton atık işleme kapasitesine sahip tesiste, yaklaşık 22 bin ton biyobozunur atığın işlenmesi ile 4.100 MWh/y elektrik; yaklaşık 23 bin ton ATY ve yaklaşık 17 bin ton geri dönüştürülebilir atık (plastik, metal) kazanımı hedefleniyor.

Tesise gelen atığın geri dönüştürülebilir kısmının ise yeniden piyasaya kazandırılması amaçlanıyor. Geri dönüştürülecek atığın yılda yaklaşık 17 bin tonu bulması beklenen tesis, üretilen elektik ve geri dönüştürülebilir malzeme sayesinde belediyenin atıklar üzerinden sürdürülebilir bir gelir kaynağı oluşturmasına da destek sağlıyor.

MBT projesinin belediyeye olan ekonomik katma değerinin diğer bir kolunu da tesisin Gaziantep Merkez Düzenli Depolama Sahası'nda depolanması gereken atık miktarını önemli ölçüde azaltması oluşturuyor. Depolama sahasının ömrünü ilk aşamada yüzde 10'a kadar arttırması beklenen tesis, bu sayede sahanın ömrünü uzatma ihtiyacından doğan maliyeti de ortadan kaldırıyor.

Belediye ekonomisi ve yerel ekonomiye olan katkılarının yanı sıra, MBT’nin en önemli çıktılarından bir tanesini de, tesisin atıkların depolanması sırasında oluşan metan ve fosil yakıt kullanımından kaynaklı sera gazı salımının azaltılmasındaki rolü oluşturuyor. Tesis, bir yandan biyobozunur atığın kapalı ortamda işlenmesini sağlayarak depolama sahasındaki metan gazı sızıntılarını en aza indirirken, bir yandan da atıktan üretilen biyogaz ve elektrik ile fosil yakıtlara alternatif oluşturuyor. Bu sayede tesisin yılda toplam 9 bin 309 ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı salımını azaltması öngörülüyor.

Bugüne kadar Gaziantep’te atık yönetimine ilişkin Entegre Katı Atık Yönetim Planı hazırlanması gibi daha pek çok projenin de hayata geçirilmesine olanak sağlayan Belediye Hizmetlerini Güçlendirme Bileşeni kapsamında kurulması planlanan MBT tesisinin inşaat çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor.

Ekonomik verimliliği ve çevresel duyarlılığıyla ülke çapında atık yönetiminin örnek projelerden biri olan MBT, kullandığı teknolojiler ve çıktı çeşitliği itibariyle şimdiden dünyadaki emsalleri arasında da en iyilerinden biri olmaya aday.