UNDP’nin 2018 yılından bu yana Suriye Krizi’ne yanıt olarak dayanıklılık oluşturmada Türkiye’yi desteklemeyi hedefleyen girişimleri sunuldu

Suriye Krizine Yanıt Olarak Türkiye’de Dayanıklılık Projesi’nin (TDP) 5. ve son Yönlendirme Komitesi 4 Kasım 2021 tarihinde çevrimiçi toplanarak Türkiye’de Suriyeliler, ev sahibi topluluklar, ilgili yerel ve ulusal kurumların ekonomik ve sosyal dayanıklılığını artırma eylemlerine ilişkin uygulamaları gözden geçirdi.

Şubat 2018’de başlayan TDP, Suriye krizi nedeniyle yurtlarından edilen ve Türkiye’de yaşamlarını sürdüren Suriyelilerin ve ev sahibi toplulukların sorunlarına kapsamlı ve sürdürülebilir çözümler getirmeyi hedefliyor. Girişim, Suriye Krizine Müdahale için AB Bölgesel Güven Fonu (EUTF Fonu) tarafından 50 milyon Avroluk bütçe ile destekleniyor ve UNDP tarafından; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve İlbank ile işbirliği içinde uygulanıyor. Proje, istihdam yaratma, belediye hizmetleri ve 11 ilde yetişkinler için Türkçe dil eğitimi olmak üzere 3 ana bileşenden oluşuyor. 

Toplantıda konuşan UNDP Türkiye Programlardan Sorumlu Temsilci Yardımcısı Seher Alacacı Arıner, Türkiye’de Suriyeliler ve ev sahibi toplulukların güçlendirilmesi yönünde elde edilen başlıca başarıları anlatırken bakanlıklar, kamu ve özel kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonun önemini vurguladı. Toplantıda eylemin ayrıntıları, başlıca faaliyetlerde kaydedilen ilerleme, hedefler ve başarılar, riskler ve zorluklar, görünürlük ve iletişim, planlanan faaliyetler ele alındı.

İstihdam Yaratımı Bileşenine ilişkin sunumda, geçim olanakları faaliyetlerinde kaydedilen ilerlemeye değinildi. Projenin bu bileşeni kapsamında, bugüne kadar Adana, Gaziantep, Mersin ve İzmir’de model fabrikalar ve inovasyon merkezleri kuruldu. Model fabrikalar, 106 KOBİ’nin aldığı eğitimler ve uygulamaya konulan 18 öğren-dönüş programı ile sayılan illerdeki işletmelerin verimliliğine katkı sağladı. Ayrıca, projenin dönüm noktalarından biri olan, Gaziantep ve Mersin Model Fabrikalarının donanım ve yazılım bakımından baştan sona dijitalleştirilmesi tamamlanarak, Türkiye’de model fabrikalar arasında bir ilk gerçekleştirildi. İnovasyon merkezleri ise, mentorluk ve inovasyon liderlik eğitimi programları yoluyla KOBİ’lerin inovasyon kapasitesinin artırılmasına katkıda bulundu. İnovasyon merkezlerinde oluşturulan “fablab”lar, özellikle prototipleme alanında girişimciler için ağ merkezi haline geldi.

İstihdam Yaratımı Bileşeni kapsamında bir diğer faaliyet olarak, iş geliştirme ve girişimcilik faaliyetleri, çalışma izni alınmasına yönelik danışmanlık ve mali destek programları, çeşitli alanlarda eğitimler, danışmanlık ve mentorluk faaliyetleri de yürütüldü. Toplamda 1.154 kişi eğitim ve danışmanlık hizmetlerinden, 373 KOBİ, girişimci ve startup ise inovasyon merkezleri yoluyla hizmetlerden yararlandı. Sonuçta, yüzde 89’u Suriyeliler için olmak üzere 1.990 yeni iş yaratıldı, 181 KOBİ ve ortaklık kuruldu.

Bunlara ek olarak, COVID-19 pandemisi ve etkilerine odaklanan çalışmalar yürütüldü. Örneğin, COVID-19 ile mücadele için 1 milyon yüz maskesi ve dezenfektan noktası üretildi ve Gaziantep’teki işletmelere dağıtıldı; Adana’da ise 7.550 yüz siperliği üretildi ve yararlanıcı kurumlara teslim edildi. Ayrıca, işyerinde yaşam becerileri, mesleki gelişim ve toplumsal cinsiyete duyarlı işletmeler, afete hazırlık, iş dünyası dili eğitimi gibi çevrimiçi eğitim modülleri üretildi. 

Belediye Hizmetleri Sunumu Bileşenine ilişkin sunumda ise, belediyelere sağlanan altyapı ve teknik destek gibi faaliyetler ele alındı. UNDP’nin Türkiye’de belediyelere atık yönetimi ve belediye hizmetleri alanında doğrudan destek sağlayan tek BM kuruluşu olduğu vurgulanarak, belediye hizmetinin salt inşa olmadığı, aynı zamanda çevresel bakımdan sürdürülebilir ve yeşil dönüşümü de içerdiği vurgulandı. 

Bu kapsamda, atık su ve katı atık yönetimini iyileştirmek amacıyla 8 yeni altyapı tesisi inşa edildi. UNDP’nin 2018’den bu yana Türkiye’nin güneydoğusunda AB finansmanıyla inşa ettiği 8 atık yönetim tesisinin en büyüğü olan Mekanik Biyolojik Ayrıştırma Tesisi, Gaziantep’in katı atık ayrıştırma ve çöp depolama sahası acil ihtiyacına cevap verecek, yerel depolama sahasının ömrünü uzatacak, sera gazı emisyonlarını azaltacak, tesisin kullanacağı elektriği üretecek, belediye için yeni gelir akışı yaratacak. Hassa, Hatay’da inşa edilen, günde 1.200 metreküp atık su işleme kapasitesiyle 40.000 kişiye hizmet veren Atıksu Arıtma Tesisi ise, UNDP tarafından inşa edilen başka bir atık yönetim tesisi. Kilis’te Güneş Enerjili Sera ve Kurutma Tesisi inşa edildi ve faaliyete geçirildi. Bunlara ek olarak, Hatay ve Şanlıurfa’da teknik destek ve ilave ekipman sağlamak suretiyle, belediyelerin itfaiye hizmet kapasiteleri güçlendirildi.

Yetişkinler İçin Dil Eğitimi Bileşenine ilişkin sunumda, sadece yetişkinler için Türkçe dil eğitimi değil, aynı zamanda Türkiye’de bir ilk olarak, UNDP Türkiye, MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ve Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi tarafından geliştirilen “Harmanlanmış Eğitim Modeli” de ele alındı. Bu model, dünyadaki benzerlerine göre çok daha fazla sayıda kişiye ulaştı; ve COVID-19 nedeniyle dijital altyapı önem kazandığından, gelecekteki projeler için model oluşturacak. Sürdürülebilirlik ve kapasite geliştirme faaliyetleri bakımından UNDP, ILO, UNHCR ve BM Kadın Birimi işbirliğiyle, harmanlanmış model ile yürütülen dil kurslarına rehberlik sağlanıyor ve modelin yaygınlaştırılması için görüşmeler sürüyor. 

Bu kapsamda, 318 eğitici Harmanlanmış Eğitim Modeli eğitimi aldı. On ilde 53 Halk Eğitim Merkezi’ne (HEM) altyapı desteği ve teknik destek verildi. A1, A2, B1 ve B2 düzeylerinde Türkçe dil eğitimi, yüzde 70’i kadın olan 54.000’i aşkın Suriyeliye verildi. COVID-19 ile mücadele için, yararlanıcılar ve eğiticiler için internet desteği, korunma önlemleri hakkında bilgi ve materyal paylaşımı gibi eğitim ve farkındalık artırma faaliyetleri de yürütüldü. Ayrıca, 233.000’i aşkın maske, 466.000 çift eldiven, 796 litre el dezenfektanı üretildi ve 53 HEM’e dağıtıldı. 

Küresel salgın esnasında yaşanan gecikmelere rağmen, Gaziantep’in Şehitkamil ilçesindeki Halk Eğitim Merkezi inşaatı tamamlandı. İş becerileri gelişimini desteklemek amacıyla bilgisayar sınıfı da tesis edildi. Projenin sona ereceği Mart 2022’ye kadar tamamlanması planlanan faaliyetler arasında diğer mesleki eğitim veya işletme destek kurumları yoluyla Gaziantep’teki HEM’in faaliyete geçirilmesinin desteklenmesi ve ayrıca, dil kursları ile geçim olanakları faaliyetleri arasındaki bağları güçlendiren faaliyetlerin yürütülmesi yer alıyor. 

Girişimin tamamı, UNDP’nin dayanıklılık temelli kalkınma yaklaşımına dayanıyor. Bu yaklaşım, kırılganlıkları azaltmayı ve Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin büyük akınıyla baş edebilmeleri için bireylere, topluluklara ve yerel kurumlara katkıda bulunmayı hedefliyor.