AB ve KfW Kalkınma Bankası tarafından finanse edilen ILO-UNDP ortak işbirliği, Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği’ni (GESOB) günlük 25 bin yüz maskesi üretim ve dağıtımı yoluyla destekleyecek. Maskeler, yaklaşık 4 bin 500 KOBİ ve 40 bin işçinin faaliyette olduğu sanayi bölgesindeki binlerce çalışanın ihtiyacını karşılayacak. Binlerce kişiye kişisel koruyucu ekipmana erişim sağlamasının yanı sıra, iki Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşunun işbirliği yaptığı proje, hâlihazırda kadınların istihdam edildiği GESOB Mesleki Eğitim Merkezi’ndeki üretim hattında, Gaziantep ilinde beceri geliştirme ve mesleki eğitim yoluyla yerel sosyo-ekonomik güçlenmeyi destekliyor. Bu proje, ILO ve UNDP’nin Türkiye’de COVID-19 küresel salgınıyla mücadele planının bir parçası olarak uygulanıyor.

Gaziantep – Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (GESOB) ile dokumasız ultrasonik kaynaklı tıbbi yüz maskesi üretim ve dağıtımı ve beceri geliştirme yoluyla ildeki küçük ve orta ölçekli işletmeleri desteklemek amacıyla Gaziantep’te güçlerini birleştirdi. Projenin ilk aşamasında, her gün 100 bin kişilik insan sirkülasyonunun olduğu, 4 bin 500 küçük ve orta ölçekli işletmenin faaliyet gösterdiği ve 40 bin işçinin çalıştığı sanayi bölgesindeki GESOB Mesleki Eğitim Merkezi’nde eğitimli yerel halk ve Suriyeli çalışanlar tarafından yüksek kaliteli 1 milyon yüz maskesi üretilecek. Proje aynı zamanda, küresel salgın bağlamında ortaya çıkan yerel ihtiyaçlar, sosyo-ekonomik güçlenme ve yerel ekonomik kalkınmaya yanıt verme konusunda BM ihtisas kuruluşları, sivil toplum, küçük ve mikro ölçekli işletmeler ile işgücü arasındaki işbirliğine iyi bir örnek teşkil ediyor.

Koruyucu maskeler, 40 bini aşkın insanın istihdam edildiği 4 bin 500 KOBİ’nin artan gereksinimlerini karşılamak için sanayi bölgesine bedelsiz dağıtılacak. Söz konusu sanayi bölgesinde günde yaklaşık 100 bin kişilik giriş-çıkış gerçekleşiyor. Kısa vadede, her biri ortalama 5-10 kişiyi istihdam eden KOBİ’lere, toplamda 1 milyon, uzun vadede ise 6 milyon maske dağıtılacak. Ayrıca bu işletmelere yine ILO projesi kapsamında Suriyeli çalışanların ürettiği 500 el dezenfektan standının dağıtımı yapıldı.

Yerel ekonomiyi desteklemek ve işyerinde işçileri korumak

Gaziantep’teki KOBİ’ler sadece yerel ekonomiye değil, bölgesel ve ulusal ekonomiye de katkı sağlıyor. Onların bu kritik rolü, salt sağlık krizi olmayıp işgücü piyasasını da büyük çaplı ve benzeri görülmemiş şekilde ağır biçimde etkileyen COVID-19 salgınıyla birlikte daha da görünür hale geldi. Başta KOBİ’ler olmak üzere her büyüklükteki işletmeler, faaliyetlerini değiştirmek ve azalan taleple baş edecek ve maliyetlerini asgariye indirecek önlemler uygulamak zorunda kaldılar. İşletmeler ayrıca, çalışanlarının sağlığını koruyacak ek önlemler uygulamak zorunda kaldılar.

COVID-19 önlemleri bakımından bunun etkili bir yanıt olduğunu gören ILO ve UNDP, KOBİ’lerin işyerinde işçilerin sağlığını korumasına destek sağlamak üzere işbirliği başlattı. Bu işbirliği aynı zamanda, ekipmanın GESOB’a devredilmesiyle, COVID-19 süresince ve sonrasında kurumların kapasite geliştirmelerine katkıda bulunacak.

İşbirliği kapsamında, koruyucu maske üretimi ve KOBİ’lere dağıtımı, AB tarafından finanse edilen UNDP Türkiye projesinden karşılanıyor. Maske üretmeye yönelik beceri geliştirme ve insana yakışır iş olanakları sağlama ise, ILO Türkiye Ofisi tarafından yürütülen “Türkiye’de Mülteciler ve Ev Sahibi Topluluklar için İnsana Yakışır İş Fırsatlarının Desteklenmesi Projesi” tarafından destekleniyor. ILO projesi, KfW Kalkınma Bankası aracılığıyla Almanya Federal Cumhuriyeti tarafından finanse ediliyor ve dayanıklılık ve öz yeterlikleri artırmak amacıyla, Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin ve Türk vatandaşlarının kayıtlı işgücü piyasasına erişmelerini kolaylaştırmayı hedefliyor.

Her iki proje, Suriyeli ve Türk çalışanların yoğun olarak bulunduğu Gaziantep’te aktif faaliyet gösteriyor. Gaziantep, en çok Suriyeliye ev sahipliği yapan İstanbul’un hemen ardından ikinci sırada yer alıyor. İl nüfusunun dörtte birini temsil eden 450 bini aşkın Suriyelinin yaşadığı Gaziantep aynı zamanda uyum içinde bir arada yaşama ve çalışma örneği olarak görülüyor. Ancak, COVID-19 küresel salgınının başlaması ve virüsün yayılmasını önlemeye yönelik halk sağlığı önlemlerinin getirilmesiyle, bölgede Suriyeliler ve ev sahibi toplulukların zaten kırılgan olan sosyo-ekonomik durumunu ağır biçimde etkiliyor.

COVID-19 sürecinde ve sonrasında dinamik talebi karşılayacak yeni beceriler ve işler

Hem Suriyeliler hem de ev sahibi topluluklar için insana yakışır iş olanaklarını desteklemenin kritik önemini vurgulayan ILO Türkiye Direktörü Numan Özcan şunları söyledi:

“Tüm çalışanların insana yakışır çalışma koşullarında geçimlerini sağlaması ve işyerinde sağlığın korunmasını desteklemek amacıyla, ortaklarımızla birlikte çalışmayı ve çalışanların kapasitelerini geliştirmelerine yatırım yapmayı sürdürmekten mutluyuz. Ulusal COVID-19 ile mücadele stratejisine ve insan merkezli yaklaşıma uygun olan işbirliğimiz, daha yüksek üretkenlik, sürdürülebilir ve kapsayıcı işletmeler ile insana yakışır işler için gerekli koşulların yaratılmasında hayati önem taşıyor.”

Proje, küresel salgınla mücadelede kişisel koruyucu ekipmanların üretim ve dağıtımı yoluyla sanayi bölgesindeki küçük ve orta ölçekli işletme ve işgücünün dayanıklılığını artırmayı, Suriyeliler ve ev sahibi topluluk üyesi vasıflı işgücü için tıbbi ekipman üretim sektöründe insana yakışır iş fırsatları sağlamayı amaçlıyor. Ortak projenin sürdürülebilirliği de iki BM kuruluşu ve GESOB tarafından destekleniyor. Bu bağlamda, Projenin sonraki aşamalarında Merkez’in yaklaşık 6 milyon (1+5 milyon) yüz maskesi üretme kapasitesine ulaşması, ayrıca Gaziantep’teki Suriyeliler ve ev sahibi topluluk üyelerine mesleki ve teknik eğitim yanı sıra istihdam sağlaması bekleniyor. Ortak proje kapsamında, UNDP makine ve teknik ekipman sağlarken, ILO Türkiye Ofisi ise personel giderlerini ve sarf malzemelerini, GESOB ise idari giderleri ve laboratuvar personeline ilişkin giderleri karşılıyor.

Gaziantep’te GESOB Mesleki Eğitim Merkezi’nde gerçekleştirilen açılış törenine, Gaziantep Valisi Davut Gül, Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin, GESOB Başkanı Ömer Küsbeoğlu, ILO ve UNDP Türkiye temsilcileri, Gaziantep iş ve sanayi camiasından temsilciler, girişimciler, sivil toplum ve yerel basın mensupları katıldı.

Açılış konuşmasında, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yerel ekonomik kalkınmadaki öneminin altını çizen UNDP Türkiye Mukim Temsilci Yardımcısı Sukhrob Khojimatov;

 “Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) olarak Gaziantep’e, Gaziantep iş dünyasına, esnaf ve sanatkârlarına pandemi sürecinde destek vermekten ve misyonumuz olan sürdürülebilir kalkınma ve sosyo-ekonomik gelişme için yerel ortaklarımızla işbirliği içinde olmaktan gurur duyuyoruz." ifadesinde bulundu.

GESOB temsilcilerine göre, proje kapsamında üretilen olan yüz maskeleri en ileri teknoloji ve tam otomatik makine, ekipman, hammadde ve Mesleki Eğitim Merkezi’ndeki vasıflı işgücü sayesinde en yüksek düzeyde hijyen ve kalite standartlarında olacak. Maskeler, Gaziantep’teki ihtiyaçlarının karşılanması ivedilik arz eden sanatkâr, esnaf, KOBİ’lere ve küçük/mikro ölçekli işletmelere ulaştırılacak.

Üretim hattındaki makine ve ekipman, bir planya yüz maskesi makine seti, bir besleme makinesi seti ve iki set kulak askısı makinesinden oluşuyor. Kumaş kenar kıvırma/kaplama, burun köprüsü şerit tel kantifatif kesme/konumlama otomatik olarak yürütülüyor. Konveyör ile yüz maskeleri iki harici kulak askısı makinesine taşınıyor, ultrasonik ile kulak askılarının kaynaklanması ve şekillendirilmesi, sayım, nihai ürünün tahliyesi ve paketleme işlemleri yapılıyor.

GESOB, “Küçük Sanayi Sitesi” olarak anılan Gaziantep Sanayi Bölgesi’nde bulunan 4 bin 500 mikro, küçük ve orta ölçekli işletme, girişimci ve yaklaşık 40 bin işçiyi temsil ediyor. Çatısı altındaki faaliyet gösteren işletme, sanatkâr ve esnaf küçük ve mikro ölçekli olsa da, esnaf ve sanatkâr birlikleri toplumda derin köklere sahip ve başta düşük gelirli ve dezavantajlı sosyo-ekonomik koşullarda yaşayanlar olmak üzere binlerce kişi için insana yakışır iş ve geçim kaynakları yaratma bakımından yüksek potansiyele sahip. Bu sayede bu işletmeler, gelişmekte olan ülkelerde yerel düzeydeki ekonomik faaliyetlerde önemli rol oynuyor.

Türkiye’nin güney doğusunda Suriye sınır bölgesinde yer alan Gaziantep, 2.2 milyon nüfusuyla, güçlü girişimcilik ve ticaret kültürüyle, imalat sanayi merkezi oluşuyla, hızla gelişen bir kenttir. Mikro, küçük ve orta ölçekli girişimler, yerel sanatkar ve esnaf, yerel ekonomik faaliyetler ve geçim imkanları bakımından kent ekonomisinde önemli rol oynuyor. Gaziantep, 450 binin üzerindeki sayıyla Türkiye’de en yüksek Geçici Koruma Altındaki Suriyeli nüfusa ev sahipliği yapan ikinci şehir konumunda bulunuyor.

UNDP-ILO ortak faaliyetleri, sorumlu işletme uygulamalarına odaklı olarak COVID-19 ile daha güçlü, sürdürülebilir ve dayanıklı mücadele ve COVID-19 sürecinde uluslararası standartların nasıl eyleme dönüştürüleceği konusunda işletmeler ve özel sektöre uzun vadeli rehberlik sağlayacak.

İlave bilgi için:

Ruşen İnceoğlu, UNDP Suriye Krizine Yanıt ve Dayanıklılık Portföyü İletişim Yöneticisi, rusen.inceoglu@undp.org

Kıvanç Özvardar, İletişim Yöneticisi, ILO Türkiye Ofisi, ozvardar@ilo.org