Cumhurbaşkanı’nın eşi Emine Erdoğan'ın himayesinde 2017 yılında hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarından "Sorumlu Üretim ve Tüketim" amacına yaptığı önemli katkılardan dolayı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) Türkiye’de ilk kez verdiği "Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (Küresel Amaçlar) Eylem Ödülü"ne layık görüldü. Proje, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde atıkları kontrol altına alma, gelecek nesillere temiz ve gelişmiş bir Türkiye ile yaşanabilir bir dünya bırakma amacını taşıyor.

Ankara, 25 Mart 2021 – UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi, Ankara’da bugün düzenlenen törende, UNDP Türkiye’nin ilk Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Eylem Ödülü’nü, Sıfır Atık Projesi’nin “Sorumlu Üretim ve Tüketim” amacına ulaşılmasına büyük katkıları dolayısıyla, Cumhurbaşkanı’nın eşi Emine Erdoğan'a takdim etti. Proje, Sayın Emine Erdoğan’ın himayelerinde 2017 yılında başlatılmıştı.

Sürdürülebilir kalkınma için belirlenen 17 Küresel Amacın 12'ncisi olan "Sorumlu Üretim ve Tüketim”, 2030 yılına kadar önleme, azaltma, geri dönüşüm ve yeniden kullanım gibi yollarla atık oluşumunu kayda değer ölçüde azaltma hedefini de içeriyor.

Sıfır Atık Projesi de, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100'üncü kuruluş yıldönümü olan 2023’te, 400.000 binada "Sıfır Atık Yönetim Sistemi"nin uygulanmasıyla, tüm geri dönüştürülebilir malzemeler içinden geri dönüştürülen atıklarda geri kazanım oranının yüzde 35'e ulaşmasını amaçlıyor.

2020 yılında, 76.000 kurum ve kuruluş binasında devreye giren Sıfır Atık Yönetim Sistemi sayesinde, projenin başında yüzde 13 olan geri kazanım oranı yüzde 19'a ulaştı.

Sıfır Atık Projesi, 2017-2020 yılları arasında 397 milyon ton hammadde, 315 milyon kilovat-saat enerji, 345 milyon metreküp su ve 50 milyon varil petrol tasarruf edilmesini sağladı. Aynı dönemde, 17 milyon ton geri kazanılabilir atık toplandı, 2 milyar ton sera gazı salımı önlendi ve 209 milyon ağaç kurtarıldı. Hesaplamalara göre, bu eylemler sayesinde 17 milyar liranın üzerinde ekonomik tasarruf sağlandı. Proje, 100 bin kişiye doğrudan istihdam ve yıllık 20 milyar lira tasarruf sağlamayı hedefliyor.

“Sıfır Atık”, israfı önleme, kaynakları daha verimli kullanma, atık oluşum nedenlerini gözden geçirme, atık oluşumunu önleme veya asgariye indirme, atıkları kaynağında ayrıştırarak toplama ve geri kazanmayı içeren atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geliştirilen Sıfır Atık Sistemi, katılmak isteyen şirket, kurum ve kuruluşların uygulaması gereken adımlardan oluşan yedi aşamalı bir yol haritası sunuyor.

Sıfır Atık Projesi kapsamında Türk denizlerini ve kıyılarını atıklardan daha iyi korumak için Haziran 2019'da başlatılan "Sıfır Atık Mavi" hareketiyle de, Türkiye'nin önde gelen 760 kuruluşu denizlerdeki kirlilikle mücadele edeceğini taahhüt etti.

Törende bir konuşma yapan Emine Erdoğan, “Sıfır Atık Projesi, gelecek nesillere, yaşanabilir bir dünya bırakma sorumluluğunun, küçük bir adımıdır.  İnşallah kamu ve sivil toplum kuruluşlarımızın işbirliği ile, bu çabayı daha verimli kılmayı arzu ediyoruz.” dedi.

Emine Erdoğan, “Doğa, bize emanet edilmiş bir dosttur. İnsan, dostuna nasıl davranırsa, tabiata da öyle davranması gerekir. Fakat ne yazık ki, tüm dünyada olduğu gibi, sanayileşmenin etkileri, bu anlayışı dönüştürmüştür. Tüketim toplumu genişledikçe, çevre sorunları artmıştır. Modern insan, tabiata karşı yabancılaşmış, hatta üzerinde tahakküm kurma hadsizliğine yeltenmiştir. Bugün ihtiyacımız olan; öteki haline gelen tabiat ile aramızdaki mesafeyi kapatmaktır. Onun dostluğunu yeniden kazanmaktır. İşte bizler, bugün burada, böylesine yüksek bir amaç için biraradayız. Birleşmiş Milletler gibi, küresel çözümler sunan organizasyonların, evrensel değerlerini paylaşıyoruz. Bu değerlere, kültürel tecrübelerimizle, katkı sunmaya çalışıyoruz.” şeklinde konuştu..

Sıfır atık sistemine ilk geçiş yapan Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ni, daha sonra bakanlıklar da izledi. 2017 yılından bu yana binlerce kamu binası kampanyaya katıldı ve artık kağıttan gıdaya kadar hemen hemen tüm atıklarını geri dönüştürüyor.

Ödülü takdim eden UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi, atıkları önleme ve ortadan kaldırma, asgariye indirme, yeniden kullanma ve daha iyi geri dönüşüm ve kazanım için kaynağında ayrıştırma yoluyla kıt kaynakların verimli kullanımını desteklemesi bakımından projenin önemini vurguladı. “Gerçek anlamda çevresel sürdürülebilirlik olmadan ekonomik sürdürülebilirlik başarılamaz” diyen Tomasi, şöyle devam etti:

"Ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için, ürün ve kaynakları üretme ve tüketme biçimlerimizi değiştirerek acilen ekolojik ayak izimizi azaltmamız gerekiyor. 12’nci Sürdürülebilir Kalkınma Amacı olan ‘Sorumlu Üretim ve Tüketim’ amacına ulaşabilmek için, endüstri, işletme ve tüketicileri atıklarını geri dönüştürmeye ve azaltmaya teşvik etmek son derece büyük önem taşıyor. Amacımız sorumluluk duygusu içinde üreten ve tüketen bir toplum yaratmaktır. Üreteceğiz ancak ürettiklerimiz geri dönüştürülmelidir. Atık asgariye indirilmelidir. Böylelikle sıfır atık toplumu hedefine daha çok yaklaşabiliriz. 2030’a sadece 9 yıl kala, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmak için azami seviyede eyleme geçmeye ihtiyacımızın olduğu bir dönemdeyiz. COVID-19 pandemisi herkesi, dönüştürücü eylemler için SKA’ları pusulamız kabul ederek daha iyi bir düze çıkış için birlikte çalışmaya teşvik ediyor. Dönüşüm mümkün ve her bir eylem değerli. 2021’i insanlık ve gezegen için bir dönüm noktasına çevirmeliyiz. Bunu başarmak için de, cesur ve iddialı planlara ihtiyacımız var ve hızlı, kararlı bir şekilde eyleme geçmeliyiz!”

2020 yılının sonlarında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde Türkiye Çevre Ajansı kuruldu. Ajans, çevreyi iyileştirmek ve atıkları etkili bir şekilde toplayıp bertaraf etmek için Bakanlık tarafından başlatılan Sıfır Atık projesini sürdürmeyi amaçlıyor.

Atık yönetim sistemlerinin kurulması ve işletilmesi, ilgili departmanların katılımının sağlanması ve çalışmaların Bakanlığın belirlediği çevre stratejileri ve politikaları doğrultusunda yürütülmesi de Ajans’ın başlıca görevleri arasında yer alıyor.

Her yıl yaklaşık 10 milyon ton cam, plastik, alüminyum ve metal ambalaj kullanan Türkiye, ambalaj geri dönüşüm oranını 2026 yılına kadar yüzde 65’e çıkarmayı hedefliyor.

Küresel Amaçlar hakkında ilave bilgi için: kureselamaclar.org

Daha fazla bilgi için: Faik Uyanık, UNDP Türkiye İletişim Bölüm Başkanı - faik.uyanik@undp.org