Proje ne hakkında?

Proje; küçük ve orta ölçekli işletmelerde enerji verimli motorların kullanılmasına yönelik piyasa dönüşümü yoluyla Türkiye’de sanayide enerji verimliliği için önemli ölçüde ilave yatırımı teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaca; Türkiye’deki hem yeni hem de mevcut enerji verimli motorlarla ilgili yasal ve düzenleyici çerçevelerin güçlendirilmesi, uygun yönetişim ve bilgi altyapısının geliştirilmesi, Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) test laboratuvarlarının geliştirilmesi, sürdürülebilir bir finans destek mekanizmasının geliştirilmesi ve kapsamlı bir farkındalık yaratma ve eğitim programının geliştirilmesi ve uygulanması yoluyla ulaşılacaktır.

Mevcut durum nedir?

Türkiye’deki toplam elektrik tüketiminin %30-35’i sanayi sektöründe gerçekleşmektedir. Sanayide tüketilen enerjinin %70’inin ise elektrik motoru kullanan sistemler tarafından tüketildiği tahmin edilmektedir ve bu sistemlerin %90’ında ise 3 fazlı sincap kafesli asenkron motorlar kullanılmaktadır. Türkiye’de kullanılan motorlar oldukça enerji yoğundur. Türkiye’deki ortalama bir elektrik motorunun 45-60 gün (tek vardiyada 8 saat çalışarak) içinde satınalım maliyeti kadar enerji tükettiği tahmin edilmektedir. Tipik bir elektrik motoru 20 yıllık çalışma ömrü boyunca satınalım maliyetinin 50 katı enerji maliyeti yaratır. Bu da; enerji verimliliğinin hangi motorun alınması gerektiği kararında son derece önemli rol oynadığı anlamına gelmektedir.

Her yıl 800.000 ila 1.000.000 adet yeni motor piyasaya arz edilmektedir (anma güç aralığı 0.75 kW – 375 kW). Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü, Türkiye’de her yıl ortalama 1.000.000 elektrik motorunun üretildiğini tahmin etmektedir ve üretilen bu motorların sadece %10-15 gibi küçük bir bölümü IE3 standartlarına uygundur. Öte yandan 500.000 adet ise ithal edilmektedir. Türkiye’deki başlıca motor üreticileri Gamak, Wat Motor, Volt Motor, Abana ve Eldaş’tır. 2012 yılı itibariyle Türkiye sanayiinde kullanılan motorların %85’inin veya yaklaşık 12-18 milyonunun IE2 (değişken hızlı sürücülü) veya IE3 enerji verimliliği standartlarının altında olduğu tahmin edilmektedir.

Her ne kadar Türkiye’de faaliyet gösten sanayi aktörleri enerji verimliliğinin maliyet tasarrufu faydalarından haberdar olsa da, enerji verimsiz motorların değiştirilmesindeki faydalarla ilgili bilgiye sınırlı erişimleri vardır. Sonuç olarak satınalım kararları çoğunlukla %20 daha pahalı olan ve teknoloji ve verimlilik seviyelerine göre 1-3 yıl arasında yatırım geri ödemesi olan daha verimli motorlar yerine düşük maliyetli ve daha az verimli motorlardan yana olmaktadır.

Misyonumuz nedir?

Önerilen proje, yeni enerji verimli motorların uygulamaya konmasının hızlandırılması ve mevcut elektrik motoru stoğunun değiştirilmesi yoluyla piyasa dönüşümünü sağlamayı amaçlamaktadır. Proje, şu anda IE0 ve IE1 verimlilik seviyesinde olan 15 milyondan fazla motorunun %40’ını hedefleyerek dönüştürmek ve yaklaşık 7.5-9.5 milyon motoru IE2 (değişken hızlı sürücülü), IE3 ve IE4 stanrdartları seviyesine dönüştürmek üzereEnerji Verimli Motorlar için Tek Duraklı bir finans destek mekanizması geliştirecektir.

Nasıl çalışıyoruz?

Proje söz konusu piyasa dönüşümünü sağlamak için birbirleriyle ilişkili aşağıdaki faaliyetleri geliştirecek ve uygulayacaktır:

1) Politika çerçevesi ve kurumsal çerçevenin güçlendirilmesi ve politikaların sorunsuz uygulanmasına destek verilmesi; 2) Yerli motor üreticilerinin kapasitelerinin artırılmasına destek verilmesi ve piyasa şeffaflığının artırılması; 3) Etkin bir piyasa gözetimi ve denetimi ile mevzuata uygunluğun sağlanarak etkili uygulamanın sağlanması ve test prosedürlerinin güçlendirilmesi; 4) Enerji verimli motorların üretim ve kullanımlarının özendirilmesi amacıyla son kullanıcılara ve motor üreticilerine özel finansal çözümlerin sunulması; 5) Enerji verimli motor teknolojilerinin faydaları konusunda farkındalık yaratılması ve bu teknolojilerin Türk sanayiinde uygulanması.

Oluşturulacak olan Tek Duraklı Finans Destek Mekanizması yoluyla proje; enerji verimli motorlar için proje bitmeden ilave en az 20 milyon dolar harekete geçirmeyi amaçlamaktadır (diğer bir deyişle proje ömrü süresince) ve proje bittikten sonra devam edecek olan finans mekanizmasının yaratacağı yatırım miktarı çok daha yüksek olacaktır.

Türkiye nasıl faydalanıyor?

Yeni ve enerji verimli motorların uygulamaya konması ve halen kullanılan eski ve verimsiz elektrik motorlarının değiştirilmesi yoluyla Türkiye’de piyasa dönüşümü sağlanacaktır. Verimsiz motorların %40’ı verimli motorlarla değiştirilecektir. Ulusal politika ve kurumsal çerçeve iyileştirilecek, yerli motor üreticilerinin kapasiteleri arttırılacak, etkin bir piyasa gözetimi ve denetimi ve mevzuata uygunluk sağlanacak ve ihtiyaca özel finans çözümleri üretilecektir. Dahası proje; Türkiye’nin Enerji Verimliliği Kanunu ve Enerji Strateji Planı’nda yeralan ve 2023 yılına kadar birincil enerji yoğunluğunu 2008 seviyelerine kıyasla %20 azaltmasını öngören ve 10. Kalkınma Planı’nda da yer alan ve sanayide enerji verimliliğinin arttırılmasını öngören hedeflerine ulaşmasında çok önemli bir rol oynayacaktır.

Şimdiye kadar ne başardık?

Proje, hazırlık aşamasındadır