Türkiye’de Uluslararası Tercihli Ticaret Yoluyla Ekonomik Büyüme ve Mülteciler ve Ev Sahibi Toplulukların İstihdamının Teşviki

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Türk politika belirleyicilerini, uluslararası yardım topluluğunu, donör hükümetleri ve özel sektörü, mülteciler ve ev sahibi topluluklar için iş yaratımını teşvik etmek üzere ticaret tercihlerinden yararlanırken diğer yandan dünyanın en büyük mülteci nüfusuna ev sahipliği etmesinde Türkiye’yi destekleyecek yeni, yenilikçi ve tamamlayıcı kazan-kazan yaklaşımı olarak bir Türkiye Kompaktı oluşturmaya çağırıyor.

Türkiye on yılı aşkın süredir, 2022 itibarıyla 3,7 milyon Suriyeli ve 320.000 diğer uluslardan oluşan çok büyük bir mülteci nüfusuna ev sahipliği ediyor. Türk Hükümeti’nin politika çerçevesi, 2018 Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat’ına uygun olarak, temel hizmetler ve işgücü piyasasına erişim tanıyan kapsayıcı bir model olarak övgüye değerdir.

Bu kapsayıcı modele rağmen, mülteciler ve ev sahibi toplulukların durumu hala oldukça zorludur. Mültecilerin birçoğu, yıllar süren zorla yerinden edilmişlik sonrasında, hayatta kalabilmek için hala sosyal yardımlara bel bağlıyor. Mülteci hanelerinin yüzde 90’ı, aylık giderlerini karşılayamadıklarını bildiriyor. Ayrıca, sürdürülebilir istihdam hedefi pek ulaşılabilir görünmüyor; yaklaşık bir milyon mülteci kayıtdışı çalışıyor. Bu durum onları sömürüye karşı savunmasız kılarken, kendileri de zorlu sosyo-ekonomik koşullarda yaşayan ev sahibi topluluklar ile mülteciler arasında gerilimlere neden oluyor.

Kamu sektörü, uluslararası örgütler ve sivil toplum aktörlerinin hayata geçirdiği geçim kaynakları programları insanların yaşamlarını iyileştirmekle birlikte, gereken ölçekte yeni işler yaratamıyor. Acilen kayıtlı ekonomide yeni istihdam yaratılması ve diğer yanda da 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na uygun olarak Türkiye’de kalkınma ve kapsayıcı ekonomik büyümenin desteklenmesi gerekiyor.

İşte bu bağlamda yapılan Fizibilite Çalışması, kamu-özel ortaklığı yoluyla, ticaret tercihleri Türkiye’de ihracatı yüzde 3 ve GSYH’yi yüzde 0,42 oranında artırırken 284.000 yeni istihdam (57.000’i kadın ve erkek mülteci olmak üzere) yaratabileceğini gösteriyor.

Türkiye Kompaktı’nda belirlenen hedeflere ulaşabilmek için, birtakım ulusal politikaların gözden geçirilerek, ilgili mekanizmaların kurulmasıyla birlikte mevcut işgücünün tam potansiyelinden yararlanmak gerekiyor. Bu yenilikçi yaklaşım hakkında daha fazla bilgi edinmek için lütfen bu Politika Notu’nu okuyunuz.