LocationsСолтүстік Қазақстан облысында биомассаны табысты пайдалану
Қолданыстағы циркулярлы экономика
2024 ж. 13 June
Биомасса бумаларымен тиелген трактор Солтүстік Қазақстан облысындағы өндірістік базаға барар жолында
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ / Мадина Какимжанова
Солтүстік Қазақстан облысы биомассаны, яғни ағаш өңдеу және ауыл шаруашылығы қалдықтарын пайдалану арқылы циркулярлы экономика қағидаттарын енгізудің табысты мысалдарын көрсетуде. Жергілікті кәсіпорындар ағаш өңдеу және ауылшаруашылық қалдықтарын жылумен қамтамасыз ету үшін белсенді қолданады, осылайша экологиялық іздерді азайтады әрі экономикалық тиімділікті арттырады.
Солтүстік Қазақстан облысының Бескөл ауылында биомассамен жағылатын модульдік қазандық орнату мектеп-колледжге сыныптардағы төмен температура проблемасын шешуге көмектесті. Бұрын мектеп-колледж қажетті жылу көлемін қамтамасыз етпейтін орталық жылыту жүйесіне қосылған болатын. Мұнда жылыту шаралары қабылданды: терезелер ауыстырылды, есік пен жақтаулары бекітілді, бүйірлік кіреберістер жөнделді, бірақ бұл проблеманы толығымен шешкен жоқ. Биомассамен жағылатын модульдік қазандықты орнатқаннан кейін жағдай өзгерді, ол қабылданған шаралармен қатар бөлмелерде қолайлы температураға қол жеткізуге мүмкіндік берді. Биомасса орталық жылытуға қарағанда екі есе арзан болып шықты.
Солтүстік Қазақстан облысындағы Бескөл мектеп-колледжінің оқушылары
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ/ Андрей Воловик
Қазақстанда жыл сайын тұрмыстық қажеттіліктер үшін шамамен 11 миллион тонна көмір пайдаланылады, бұл ауыр металдар мен парниктік газдар шығарындыларымен бірге жүреді.
Солтүстік Қазақстан облысында бірнеше кәсіпорын жаңқалар мен сабанды жылумен қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын отын брикеттеріне айналдырып жатыр. Бұл шығындарды азайтып қана қоймайды, сонымен қатар экологиялық жағдайды жақсартуға және жергілікті тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді. Булаево ауылының тұрғыны Ольга Думанская биомасса брикеттерін қолданудың оң әсерін атап өтті: «Мен өмір бойы көмір, ағашпен отын жағып жүрдім. Ауа ауыр, күйе, ыс, сондықтан мен жиі ауырамын. Ал енді күл де, ыс та болмайды», – дейді Ольга.
Булаево ауылының тұрғыны Ольга Думанская тамақ дайындау үшін биомасса брикеттерін пайдалануда
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ
БҰҰДБ зерттеулері ауыл шаруашылығы қалдықтарының басым бөлігі Ақмола, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарында өндірілетінін көрсетті. Мәселен, еліміздің үш өңірі бойынша ауыл шаруашылығы қалдықтарының жалпы қолжетімді саны шамамен 2.5 миллион тонна сабанға жетеді, бұл 2 миллион тонна көмірге тең. Өртеудің, полигонға шығарудың немесе жай ғана далада ыдыратудың орнына ағаш өңдеу мен ауыл шаруашылығы қалдықтарын жылу өндіру үшін пайдалануға болады.
Осындай мысалдардың бірі Мамлютка қаласындағы дәнді дақылдарды өндірумен және өңдеумен, сондай-ақ зығыр өсірумен айналысатын кәсіпорын. Бұған дейін астықты кептіру үшін дизель отын ретінде пайдаланылған, оған жыл сайын 140 миллион теңгеден астам қаражат жұмсалған. Енді зығыр сабанын қолдана отырып, кәсіпорын шығындарды едәуір қысқартты және экологиялық жағдайды жақсартты.
«Агрофирма Мамлютская» ЖШС қызметкері Асқар Какимов: «Біздің кәсіпорын үшін зығыр сабанымен жылыту өте үнемді әрі тиімді, өйткені біз зығырды өзіміз өсіреміз. Зығыр сабаны мал азығы ретінде жарамсыз, сондықтан оны далада жинап, орап, өндірістік базаға алып келеді, онда біз оны қазандықтарға отын ретінде пайдаланамыз», – деп атап өтті.
«Агрофирма Мамлютская» өндірістік базасы, Солтүстік Қазақстан облысы (1) Азамат Какимов, кәсіпорын қызметкері, (2) биомассадағы қазандықтар, (3-5) бумаға престелген ауыл шаруашылығы қалдықтары
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ/ Мадина Какимжанова
Шағын және орта бизнес үшін қалдықтарды қайта өңдеу және биомассаны пайдалану экономикалық және өндірістік тартымдылыққа ие, өйткені ол пайдалану шығындарын азайтады, энергетикалық қауіпсіздікті жақсартады және жұмысшыларға ыңғайлы жағдай жасауға мүмкіндік береді.
Петропавл қаласындағы органикалық ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеумен және экспорттаумен айналысатын «Фирма Диқаншы» кәсіпорнында биомассамен жағылатын қазандықтар орнатылды. Кәсіпорын сонымен қатар фанера цехының қалдықтарын түйіршіктерге айналдырады. «Біздің кәсіпорын өндірістің барлық кезеңдерінде әртүрлі инновациялық тәсілдерді қолдануға ұмтылады. Бұрын біз орталық жылумен жабдықтауға қосылдық, алайда шығындарды азайту үшін биомассамен жағылатын қазандықтарға ауысу туралы шешім қабылдадық. Олар отын ретінде сүрек шаңын пайдалануды шешті, өйткені біз жақын маңдағы фанера цехында оның көп екенін білеміз. Сонымен қатар, оны қайта өңдеу мүмкін емес.
Біз өз кәсіпорнымызда осы шаңнан түйіршіктер жасауға тырыстық, содан кейін оларды қазандықтар үшін қолдандық. Енді мамандандырылған жабдықтар сатып алып, бірінші кезекте өз қажеттіліктеріміз үшін түйіршіктер шығаруды жоспарлап отырмыз», – дейді «Фирма Диқаншы» ЖШС қаржы директоры Вячеслав Сутулов.
"Фирма Диканшы" өндірістік базасы, Солтүстік Қазақстан облысы (1) Жанна Солотко, кәсіпорын қызметкері, (2-4) Түйіршікті қазандықтар
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ/ Мадина Какимжанова
Солтүстік Қазақстан облысында биомассаны пайдалану мысалдары циркулярлы экономика тәсілдері жасыл технологиялармен ұштастырылу арқылы жергілікті өндірісті қалай қолдайтынын және жергілікті қоғамдастықтардың өмір сүру сапасын жақсарта отырып, ресурстарды неғұрлым ұтымды пайдалануға ықпал ететінін көрсетеді.
