Katılımcı yöntemlerle kamusal alan tasarımı projesi (şimdiki adıyla Açık Alan Gökçeada), kamusal alanda sürdürülebilir katılımcı bir tasarım yaratmak amacıyla gerçekleştirdiğimiz en uzun soluklu öğrenme deneyi oldu. Ağustos 2020'de laboratuvarımız, Japonya Bakanlar Kurulu'nun sağladığı fon ile ödüllendirilen beş laboratuvardan biri oldu. Japan Innovation Network (JIN) tarafından başlatılan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Bütünsel Yenilik Platformu'nun (SHIP) çağrısı sayesinde, UNDP Hızlandırma Laboratuvarı olarak uygun bir Japon ortakla eşleşmemiz mümkün oldu. Katılımcı tasarım aşamalarını yürütmek için Japon tasarım firması Sotonoba ile eşleştirildik. Tasarım aşamasında, fiziksel mesafeye rağmen Japon ortaklarımız JIN ve Sotonoba ile etkin bir iş birliği içinde çalıştık.

Açık Alan Gökçeada, Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) 11 - Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar ve SKA 12 - Sorumlu Üretim ve Tüketim kapsamında, değişen ihtiyaçlar ve koşullar için esnek alanlara ve kullanımlara izin veren, çoklu fayda sağlayan bir açık topluluk merkezi oluşturmayı amaçlıyor. Tasarım öğelerinin Gökçeada'daki farklı türdeki atık ve kullanılmış malzemelerden yapıldığı sıfır atık eylemlerini dikkate alıyor. Proje, tasarım ve uygulama olmak üzere iki aşamadan oluşuyor. Deneyin kavramsal çerçevesi ve yerel ortakları ile ilgili detayları önceki blogumda bulabilirsiniz. Bugün, yakın zamanda tamamlanan tasarım aşaması hakkında bilgi vermek istiyorum.

Bu deney, birçok aktörü bir araya getirdi. Kent sakinlerinin vizyonlarını, deneyimlerini ve becerilerini belediye ile paylaşarak tasarım sürecine dahil olabilecekleri katılımcı yöntemlere ve kültürel etkileşimlere özellikle odaklandık. Bilgi ve deneyimlerin aktarılması, dil engelinin aşılması ve Japonya'dan Türkiye'nin bir adasına ortak bir tasarım dilinin geliştirilmesi öngördüğümüz temel zorluklardı. Ancak yüz yüze iletişimin imkansız hale geldiği katılımcı süreçte Covid-19 pandemisinin getirdiği kısıtlamaları göz önünde bulundurarak daha yaratıcı olmamız gerekiyordu. Bu anlamda mekan oluşturma konusunda yaratıcı ve deneyimli bir ekip olan Sotonoba ile deneyimimiz son derece olumluydu. Bazı zorluklara rağmen, atölyeler kapsayıcı, eğlenceli ve pratik bir şekilde hayata geçirildi. Yerel danışmanımız Sonia Irani (Kentsel Strateji Ekibi Üyesi), yerel bilgileri tasarım girdilerine dönüştürmemize ve projenin en büyük zorluklarından biri olan dil engelinin üstesinden gelmemize de büyük ölçüde yardımcı oldu. Gökçeada Belediyesi, tüm dijital atölyeleri mümkün kılan koşulları yaratmak için adadaki iç iletişimi ve organizasyonu sağlarken çok çaba sarf etti.

Atölye çıktılarına buradan ulaşabilirsiniz: https://bit.ly/gokceadakamusalalan.

Gökçeada'ya yapılan ilk ziyarette, belediye ve Marmara Belediyeler Birliği’nin katılımıyla tasarım sürecinin çerçevesini belirlemek için ilk pilot çalıştay olan 'Mekan ve topluluk çalışması' yapıldı. Fakat ilk katılımcı çalıştaydan hemen önce Türkiye'de uygulanan sokağa çıkma yasağı nedeniyle, atölye çalışmalarının tümünü çevrim içi olarak yürütmek zorunda kaldık. Sonuç olarak, atölye çalışmaları sırasında sanal alanın sınırlamalarını yönetme konusunda denemeler yaptık. Bu, çevrim içi araçları denemek için bir fırsattı. Atölyelerde katılımcıların geri bildirimleri çevrim içi atölyelerin oldukça öğretici ve bilgilendirici olabildiğini doğruladı. Katılımcı mekansal tasarım için, alanda yüz yüze etkileşimin önemi tartışılmaz bir gerçektir. Ancak sanal turlar geliştirmek, çocuklara özel kılavuzlar sağlamak ve genç yetişkinlerin alanı keşfetmeleri için uygun araçlar oluşturmak beklediğimizin çok daha ötesinde olumlu sonuçlar verdi. Yerel danışmanımız Sonia Irani'nin belirttiği gibi, “Çevrim içi araçların düşünceler ve tasarımlar üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu söylemek bile mümkün, çünkü sezgisel olarak geliştirilen hazine haritaları gibi yöntemler, daha fazla çocuğa ulaşmamıza ve beklenmedik şekilde yaratıcı fikirler görmemize yardımcı oldu.”

Dijital galerimizdeki hazine haritalama atölyesinde yer alan çocuk eserlerini görmek için lütfen tıklayınız.

Mart 2021'den bu yana, tasarım ortağımız Sotonoba ve yerel ortaklarımız ile kamuya duyurulan üç atölye çalışması tasarladık. Katılımcılar, adanın farklı demografik kesimlerinden ve yaş gruplarından oluşan gönüllüler arasından seçildi. Çalıştaylara toplam 150 kişi katıldı. Tüm oturumlar, seçilen sitenin subjektif niteliklerinin potansiyel kullanıcıları ile tanımlanması, mekana ilişkin günlük ihtiyaçlarının netleştirilmesi ve tasarım ilkeleri ve kavramsal çerçeve üzerinde fikir birliğine varılmasını içeriyordu. Tüm çalışmalar, Sotonoba'nın çevreye duyarlı, esnek ve farklı aktivitelere izin veren bir mekan için konsept tasarımı geliştirmesine katkıda bulundu.

Tüm katılımcıların doğayı koruma ve çevreye saygı duyma konusunda güçlü bir anlayışa sahip olduğunu, çocuklara öncelik verdiğini ve herkes için alan açan bir yer oluşturduğunu görmek etkileyiciydi. Katılımcıların çoğu bu nitelikleri, adanın bağlamına, kullanıcılarına ve ruhuna uygun bir şekilde uzun vadede korunması gereken ayrılmaz bileşenler olarak ifade ettiler.

Yakın zamanda tamamlanan tasarım aşaması tüm paydaşlar arasında çok sayıda araştırma, özel çaba ve ekip çalışmasını içeriyor. Dijital araçların ve çevrim içi katılımcı tasarım uygulamalarının geçerli metodolojiler olduğunu, sivil katılımın yapılabilir ve etkili olduğunu ve çoğunlukla yerel yönetimin kapasite oluşturma isteğine bağlı olduğunu biliyoruz. Tasarım sürecinin yön verdiği uygulama süreci de katılımcı yöntemlerle Gökçeada halkı ile birlikte gerçekleştirilecek.