Proje ne hakkında?

Ekonomik üretim aşamalarında arazi, toprak, su, enerji, hammadde, teknoloji ve insan kaynağı gibi kaynakların verimli kullanımı ulusal ve bölgesel ölçekte sürdürülebilir kalkınma ile birlikte rekabetçi bir gelişme için çok önemli bir rol oynamaktadır.

Proje, GAP Bölgesi’nde tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi alanlarında, üretim faktörlerinin ve üretim kaynaklarının daha etkin ve verimli bir biçimde kullanılması suretiyle, bölgenin rekabet edebilirliğinin arttırılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Söz konusu proje, UNDP ve GAP Bölgesel Kalkınma İdaresi Başkanlığı (GAP BKİ) işbirliğinde yürütülmektedir. 

Mevcut durum nedir?

Tarım sektörü Türkiye’nin Gayri Safi Katma Değerinin yaklaşık %9’unu oluştururken, bu oran Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde %17,6 düzeyindedir. Tarım, Güneydoğu Anadolu Bölgesi açısından özel bir önem taşımaktadır.

Üretim süreçlerinde kaynakların etkin ve verimli kullanımı, sürdürülebilir bölgesel kalkınmaya sunduğu katkı dolayısıyla GAP BKİ’nin de benimsediği ilkelerin başında gelmektedir. Bu bağlamda, 1980’lerin sonunda hazırlanan GAP Master Planı ile bölgenin sürdürülebilir bir eksende kalkınması hedeflenmiş olup; 2007 yılında GAP BKİ ve UNDP işbirliğinde hazırlanan GAP Rekabet Gündemi ile de kaynak verimli bir bölgesel ekonomin geliştirilmesi amacıyla bölgesel varlıkların etkin ve verimli kullanılması ve bu minvalde bölgenin “sürdürülebilir medeniyetler beşiği” olarak konumlanması amaçlanmıştır.

Bu vizyon doğrultusunda, GAP BKİ tarafından UNDP ile teknik işbirliği içerisinde yürütülen GAP Organik Tarım Küme Geliştirme ve GAP Bölgesi’nde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımının ve Enerji Verimliliğinin Arttırılması projeleri doğal kaynakların (toprak, su, enerji), hammadde, teknoloji ve insan sermayesi gibi üretim faktörlerinin üretim süreçlerinde etkin ve verimli kullanımını hedeflemektedir. 

Misyonumuz nedir?

Proje ile GAP Bölgesi’nin başat ekonomik sektörleri arasında yer alan tarımsal üretimde ve tarımsal ürünlerin işlenmesinde başta su ve enerji olmak üzere kaynakların en etkin biçimde kullanımımın modellenmesi ve yaygınlaştırılması ve birincil üretim ve işleme süreçlerinde verimliliğin artırılması hedeflenmektedir. 

Nasıl çalışıyoruz?

Proje hedeflerine, filtreleme yaklaşımı ile belirlenen stratejik ve bölgesel ürünler/değer zincirleri; tarım ve tarıma dayalı sanayide kaynak verimliliğinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için bölgesel stratejik ürünler/değer zincirleri için geliştirilen olgunluk modelleri; bölgesel stratejik ürünler için ekonomik, sosyal ve çevresel öncelikler ve kaldıraçları belirlemek ve tanımlamak için bir bölgesel stratejik çerçeve; stratejik çerçeve ve olgunluk modelleri ile uyumlu tarla ve işletme seviyesinde uygulanan tekrarlanabilir ve ölçeklendirilebilir pilot projeler; yönetişim ve koordinasyon mekanizması ve aynı zamanda iletişim, kapasite ve yetkinlik geliştirme, yaygınlaştırma strateji ve aksiyonları ile desteklenen sürdürülebilirlik altyapısı aracılığı ile ulaşılacaktır. Proje, dört bileşen aracılığı ile uygulanacaktır:

• Mevcut Durum Analizi: Küresel ve ulusal yönelimler ve kıyaslamalar kullanılarak tarım ve tarıma dayalı sanayide Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin mevcut durumunun tespit edilmesi 
• Stratejik Planlama: Tarım ve tarıma dayalı sanayide entegre kaynak verimliliği stratejik çerçevesinin oluşturulması
• Pilot Uygulamalar: Pilot projeler uygulanarak kaynak verimliliğinin artırılmasına yönelik ölçeklenebilir ve tekrarlanabilir modellerin oluşturulması
• Sürdürülebilirlik Altyapısının Oluşturulması: Sürdürülebilirlik altyapısının oluşturularak Proje etkisinin sürdürülebilir hale getirilmesi 

GAP BKİ’nin ve UNDP’nin kırsal kalkınma, tarımsal kümelenme, toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji, toplam faktör verimliliği, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetleri konusundaki deneyimleri bu projeye ciddi katkı sağlayacaktır.

Türkiye nasıl faydalanıyor?

Ekonomik faaliyetlerde kaynakların verimli kullanımı hem ulusal hem de küresel kalkınma gündeminde öncelikli konulardan biridir. Bu bağlamda, 10. Kalkınma Planı’nda tarım ve sanayi sektörlerinde rekabet edebilirliğin arttırılması ve sürdürülebilirliğin sağlanması noktasında kaynakların etkin ve verimli bir biçimde kullanımının temin edilmesine özel önem atfedilmiştir.  Küresel ölçekte, kaynak verimli ekonomilere geçiş son 10 yıllık dönemde dünyada da giderek önem kazanan bir gündem haline gelmiştir. Avrupa Birliği, Avrupa ekonomisinin kaynak verimli bir çerçevede geliştirilmesi amacıyla Birlik düzeyinde bir kurumsal yapı kurmuş ve politika çerçevesi geliştirmiştir. BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri de verimliliği ön plana çıkarmaktadır. Bu bağlamda proje,  Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bünyesinde kaynakların verimli kullanımının önemini vurgulayan hedeflere ve ilgili özel amaçlara doğrudan katkı sunmaktadır.

Proje, ekonomik üretim aşamalarında arazi, toprak, su, enerji, hammadde, teknoloji ve insan kaynağı gibi kaynakların verimli kullanımına işaret etmektedir. Bu sayede, proje sonuçları GAP Bölgesi’nin sürdürülebilir kalkınmasına ve rekabet avantajına katkı verecektir. Proje, bütüncül ve çok katmanlı yaklaşımıyla çevresel sürdürülebilirliğin ve sosyo-ekonomik kalkınmanın birlikte çalıştığı bir model sunmaktadır.