Proje ne hakkında?

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından uygulanan ve  Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, ana faydalanıcısı Türkiye Belediyeler Birliği(TBB), eş faydalanıcısı İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü(STİGM) olan Türkiye’de Demokratik Yerel Yönetişimin Geliştirilmesi İçin Sivil Katılımın Güçlendirilmesi Projesi (Sivil Katılım Projesi), Ocak 2023 ile Eylül 2025 tarihleri arasında uygulanacaktır.

Proje ile, sivil toplum - kamu ortaklığı ve Türkiye’de gönüllülük için elverişli ve sürdürülebilir bir ortam yaratılmasına destek olmayı amaçlanmaktadır. 

Buna uygun olarak, yapılacak çalışmalar arasında; yerelde sivil katılım stratejileri ve eylem planlarının geliştirilmesi; eğitim programları ve küçük hibeler aracılığıyla yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitelerinin geliştirilmesi;  Türkiye'de gönüllülükle ilgili yasal düzenleme önerilerinin geliştirilmesi; yerel ve merkezi düzeydeki kamu paydaşlarının kapasitesinin güçlendirilmesi bulunmaktadır.

Mevcut durum nedir?

Türkiye'deki sivil toplum kuruluşlarının sayısındaki artışa ve sivil toplumun güçlendirilmesine yönelik çalışmalara rağmen günümüzde sivil toplum kuruluşlarının mevcut durumu ve karar alma mekanizmalarına katılım süreçleri göz önüne alındığında,  sivil toplum kuruluşları ile yerel ve merkezi düzeydeki karar vericiler arasındaki iş birliğinin geliştirilmesi ve elverişli ortamın sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması açısından çeşitli ihtiyaçlar devam etmektedir. 

Gönüllük sivil katılımın önemli bileşenlerinden olup bireylerin aktif katılımını destekleyen bir süreçtir. Ancak, Türkiye’de gönüllülük alanında hak ve sorumluluklar ekseninde yetersiz bir çerçeve içerisinde hareket edilmektedir. Buna nedenle Sivil Katılım projesinin müdahale alanları içerisinde gönüllülük alanındaki mevzuatın güçlendirilmesine yönelik teknik desteği sağlanması bulunmaktadır. 

Nasıl yapıyoruz?

Projenin birinci bileşeninde, yedi pilot ilde sivil toplumun karar alma mekanizmalarına ve mevcut diğer mekanizmalara katılımına ilişkin ihtiyaç analizi yapılarak Sivil Katılım Stratejileri ve 2 yıllık Eylem Planları geliştirilecektir, bununla birlikte kamu, sivil toplum ve üniversite temsilcilerinden oluşan "Sivil Katılım Görev Güçleri" kurulacaktır. Bu süreçte yurtdışı teknik çalışma ziyaretleri gerçekleştirilecek, Sivil Katılım Stratejileri ve Eylem Planları’nın oluşumuna teknik yön verecek olan Avrupa Konseyi Politik Karar Alma Süreçlerine Sivil Katılım Rehberi’nin uygulanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir.

Projenin ikinci bileşeninde, ön görülen hibe programıyla birlikte Türkiye genelinde sivil katılım alanındaki kapasitenin geliştirilmesi ve sivil toplum-belediye işbirliğinin desteklenmesi hedeflenmektedir

Projenin üçüncü bileşeninde, gönüllülük alanındaki ihtiyaçlardan yola çıkarak ve  Avrupa Birliği üye ülkelerindeki iyi uygulamalar dikkate alınarak bu alandaki bilgi birikimi ortaya çıkarılarak kapsamlı bir istişare sürecini destekleyecektir. Süreç sonunda oluşturulacak olan Taslak Gönüllülük Yasasına ilişkin düzenleyici etki analizi de yapılması hedeflenmektedir.

Projenin dördüncü bileşeninde,  politika yapım ve uygulama süreçlerinde sivil toplum kuruluşlarıyla yakın iş birliği ve istişareler süreçlerinin desteklenmesi için projenin ana faydalanıcısı Türkiye Belediyeler Birliği, eş faydalanıcısı İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü ve diğer ilgili paydaşların (bakanlıklar, yerel yönetimler ve İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlükleri vb.) kapasitelerinin artırılması hedeflenmektedir.

Türkiye Nasıl Faydalanacak?

Türkiye’de sivil katılımın gerçekleşmesi için, yerel yönetim süreçlerine STK’ların dahil olması kilit öneme sahiptir. Bu nedenle proje ile hedeflenen kazanımlar arasında, yerel yönetimlerin ve temsilcilerinin sivil katılım konusunda farkındalıklarının arttırılması ve STK'ların yerel yönetimlerin karar alma süreçlerine katılımını kolaylaştırılması amacıyla kapasitelerinin artırılarak yerel yönetimlerin karar alma süreçlerine katkı sağlamasının desteklenmesi bulunmaktadır.. 

Son dönemlerde ülkemizde yaşanan doğal afetler ve sonrasında edinilen deneyimler,  STK - yerel yönetim işbirliğinin toplumu kalkındıran ,bireyleri harekete geçiren ve katılımcı yönetişimi destekleyen bir yönü olduğunu göstermekle birlikte, STK’ların finansal, gönüllü yönetimi, kaynak geliştirme araçları ve yereldeki karar alma süreçlerine katılımları hususunda kapasite geliştirme çalışmalarına ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir. Bununla birlikte, Türkiye’de gönüllü hakları, gönüllü yönetimi ve gönüllü tanımı ile alakalı çeşitli belirsizliklerin ve tanımlamaların yetersiz kaldığı ilgili ihtiyaçlara işaret etmektedir.

Proje dönemi boyunca, STK ve kamu kuruluşlarının ilişkilerini güçlendirecek 7 pilot il başta olmak üzere 81 ili kapsayan çeşitli kapasite geliştirme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte, gönüllülük ve gönüllü hakları özelinde STK’ların ve kamu kurum/kuruluşlarının katkıları ile oluşturulacak yasa tasarısı  yoluyla, Türkiye’deki gönüllü tanımı ve gönüllük çalışmaları özelinde çeşitli iyileştirmelerin ve gelişmelerin desteklenmesi hedeflenmektedir., STK’ların yerel yönetimler ile işbirliğinin arttırılması, kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerinin iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla oluşturulan hibe programında, başvuru sahibi STK ile ortaklık kuracağı belediye ile hibe programı kapsamında belirlenen öncelikli alanlara yönelik çeşitli projeler geliştirerek kısa dönemde kazanımlar elde edilmesi planlanmaktadır. 

Temel olarak sivil katılımın güçlendirilmesi, 2030 vizyonunda ön görülen adil, barışçıl ve kapsayıcı toplumlar ideali yolunda ilerlemek anlamına gelmektedir. 

Tüm bu çıktılara ulaşılmasını takiben Avrupa Birliği ile uyum süreci hızlandırılarak Türkiye’deki sivil toplum alt sektörüne ilişkin müktesebat başlığında ilerleme kaydedilecektir.