БҰҰДБ Алматы Менеджмент Университетінің Урбанистика орталығымен бірлесіп Алматы көшелерінде тактикалық урбанизм акциясын өткізді

2024 ж. 2 August
a sign on the side of a road
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ

Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасы (БҰҰДБ) Қазақстанда Алматы Менеджмент Университетінің Урбанистика орталығымен бірлесіп "Жасыл және қауіпсіз көшелер"бастамасы аясында Панфилов көшесінде тактикалық урбанизм акциясын өткізді. Акция аясында "демалыс күндері" жаяу жүргіншілер алаңы ретінде қоғамдық қалалық тұрақ кеңістігін өзгерту жоспарлануда.

Бұл бастама Алматыдағы ауаның ластану мәселесін шешуге бағытталған және стратегиялық инновациялар арқылы өмір сүру сапасын дамыту және жақсарту үшін түрлі ұйымдардың тәжірибесі мен ресурстарын біріктіретін "қалалық эксперименттер қоры" (City Experiment Fund) өңірлік бағдарламасы арқылы қаржыландырылады. Бұл инновациялар әртүрлі бастамалардан қалаларды кешенді трансформациялауға көшуге ықпал етеді. Қазақстанда қалалық мәселелерді шешу үшін жүйелі тәсілдерді қолдану Алматыдағы ауаның ластануына қарсы күрес мысалында көрсетілуде.

«Қалалық тәжірибе қоры жобасының бір бөлігі ретіндегі «Жасыл және қауіпсіз көшелер» бастамасы біздің тұрақты қалалық трансформацияға деген ұмтылысымызды білдіреді. Экологиялық, әлеуметтік және экономикалық өлшемдерді біріктіру арқылы біз денсаулықты, экономикалық өсуді және ауаның ластануы сияқты күрделі қиындықтарға қарсы қоғамның тұрақтылығын қолдайтын қалалық ортаны дамытамыз», -
деп атап өтті Қазақстандағы БҰҰ Даму бағдарламасының тұрақты өкілі Катаржина Вавьерниа.

Ауаның ластануы — бұл қалалардың денсаулық сақтау, экономикалық өсу, көлік жүйесі, мәдени өмір және инклюзивті дамуымен тығыз байланысты болғандықтан, кешенді тәсілді қажет ететін жүйелі мәселе. Ауа сапасының төмендігі халықтың денсаулығына тікелей әсер етіп, тыныс алу және жүрек-қан тамырлары ауруларының көбеюіне әкеледі, бұл өз кезегінде денсаулық сақтау жүйесіне ауыртпалық түсіріп, еңбек өнімділігін төмендетеді. Денсаулық сақтау шығындарының өсуі, еңбек тиімділігінің төмендеуі, қалалардың инвестициялық тартымдылығының азаюы және таланттардың басқа жаққа кетуі экономикалық өсуге кедергі келтіреді. Қалалардағы ауаның ластануының негізгі көздерінің бірі болып табылатын көлік секторы шығарындыларды азайту мақсатында көлік жүйесіне көшуді қажет етеді.

Тактикалық урбанизм жергілікті қауымдастықтармен бірлесіп жасалған арзан және оңай масштабталатын өзгерістер арқылы қалалық ортаны өзгертуге эксперименттік және қысқа мерзімді тәсілді білдіреді. Қатаң міндеттемелерді талап ететін және жоғарыдан төменге қарай жүзеге асырылатын дәстүрлі жоғары шығынды бастамалардан айырмашылығы, тактикалық урбанизм жергілікті дизайн мен идеяларды сынау элементтерін пайдаланады. Бұл халықтың көбірек қатысуына ықпал етеді және өзгерістерді икемді түрде бейімдеуге мүмкіндік береді.

"Жасыл және қауіпсіз көшелер" бастамасы мемлекеттік және жеке ұйымдарды, үкіметтік емес ұйымдарды, қалаларды тұрақты дамыту саласындағы сарапшылар мен белсенділерді қоса алғанда, 40-тан астам түрлі институттар қатысқан қоғамдық консультациялық іс-шаралар барысында әзірленген ұсынымдар негізінде әзірленді. Бұл іс-шаралар Алматыда ауаны тазартуды кешенді міндетті шешу үшін, оның ішінде анықтау, масштабтау, кеңес беру және қаржыландыруды іздеу үшін одан әрі қадамдар жасауға мүмкіндік берді.

"Жасыл және қауіпсіз көшелер" бастамасы жасыл желектерді ұлғайту, тұрғын үй секторында энерготиімді технологияларды енгізу, жаяу жүргіншілер мен велосипед инфрақұрылымын жақсарту, сондай-ақ қоғамдық көлікке басымдық беру арқылы ауаның ластану деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді деп күтілуде. Бұл бірге зиянды шығарындыларды азайтып, ауа сапасын жақсартып, жайлы және экологиялық қолайлы қалалық ортаны құруы керек.

Бұл тәсілдің артықшылықтары экологиядан асып түседі және мінез-құлықтың өзгеру аспектілеріне әсер етеді. Жасыл аймақтарды ұлғайту және жаяу жүргіншілер мен велосипедшілер үшін инфрақұрылымды жақсарту қала көшелерін тұрғындар үшін ыңғайлы және қауіпсіз етеді, бұл физикалық белсенділікті арттыруға және көлікке тәуелділікті азайтуға көмектеседі. Ыңғайлы және экологиялық таза көлік желісі қоғамдық көлікті және баламалы көлік түрлерін пайдалануды ынталандырады, бұл ластану деңгейін және көлік жүйелеріне жүктемені одан әрі азайтады. "Жасыл" көшелер мен энергияны үнемдейтін ғимараттардың дамуы жанды және серпінді қалалық ортаны құруға ықпал етеді, бұл өз кезегінде экономикалық белсенділікті ынталандырады және тұрақты инфрақұрылымға инвестиция тартады. Бұл сонымен қатар азаматтардың экология мен тұрақты өмір салтына саналы көзқарасын қалыптастырады, тұрақты әдеттерге көшуді қолдайды. Сайып келгенде, мұндай қалалық кеңістіктердің құрылуы ауа сапасы мен қалалық эстетиканың жақсаруына ғана емес, сонымен қатар қалалық қауымдастықтың тұрақты дамуы мен әл-ауқатын арттыруды қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік келісімді нығайтуға ықпал етеді.

Бұған дейін Алматыдағы Березовский және Тұрғұт Озал көшелерінде тактикалық урбанизм акциялары өткізілген болатын. Осы іс-шаралар барысында әзірленген ұсынымдар " Алматы қаласы қалалық мобилділік басқармасы" КММ және мердігер ұйымдарға көшелерді жоспарлы жөндеу жұмыстары аясында қарау және енгізу үшін жіберілді.

a group of people standing in a parking lot
a group of people crossing a city street
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ