LocationsБҰҰ Даму бағдарламасы жергілікті шаруаларға климаттың өзгеруіне бейімделуге қалай көмектеседі?
2022 ж. 8 December
Климаттың өзгеруі Қазақстанның табиғаты мен экожүйелері үшін апатты салдарға алып келеді. Ең күшті соққының астында ауыл шаруашылығы және осы саладағы кірістер есебінен өмір сүретін қауымдастықтар бар. Шағын өндірушілер климаттың өзгеруінің әсеріне әсіресе осал. Мәселен, БҰҰ Даму бағдарламасы (БҰҰДБ) зерттеуіне сәйкес, Қазақстандағы климаттың өзгеруіне байланысты 2050 жылға қарай бидай өнімділігінің жоғалуы 20-49%-ды құрайды, ал жайылымдардың мал сыйымдылығының төмендеуі 15,2%-ға жетеді. Бұл ауыл шаруашылығымен айналысатын адамдардың табысын алмауына әкелуі мүмкін, осылайша қала мен ауыл тұрғындарының табыстары арасындағы алшақтықты арттырады. Бұл әлеуметтік фактор одан әрі зардап шеккен аудандардан салыстырмалы түрде гүлденген аймақтарға климаттық көші-қонға әкеледі және әлеуметтік шиеленістің алғышарттарын тудыруы мүмкін.
Ауылдағы бизнесті қолдау және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін БҰҰДБ Қазақстанда әріптестерімен бірлесіп климаттың өзгеруі жағдайында ауыл шаруашылығын тұрақты дамыту үшін жобаларды іске асырады.
Агротуризм, климаттың өзгеруі жағдайында ауыл тұрғындары үшін балама табыс ретінде
Агротуризм немесе ауылдық туризм — кешенді туристік өнімді және жергілікті тұрғындар мен келушілердің экологиялық мәдени мінез-құлқын жасау үшін ауылдық жердің табиғи, мәдени-тарихи және басқа да ресурстарын және оның ерекшеліктерін ұқыпты пайдалануға бағытталған туристік индустрия секторы. Туризмнің бұл түрі елдегі ішкі туризмге деген қызығушылықтың артуын ескере отырып, Қазақстанда дамудың барлық мүмкін алғышарттарына ие. Кең мағынада - бұл ауыл экономикасына жаңа қаражаттың түсуіне жағдай жасайтын экономикалық қызмет секторы.
2020 жылы БҰҰДБ-ның Қазақстандық агро- және ауылдық туризм қауымдастығымен (ҚААТҚ) ынтымақтастығы шеңберінде ауылдық аумақтардың тұрғындарын климаттың өзгеруіне бейімдеу мақсатында агро және ауылдық туризм тәжірибесін зерттеу мен практикалық қолданудың бірінші кезеңі өткізілді. БҰҰДБ мен ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің қолдауымен Ақмола облысында агротуризмді дамытудың негізгі тәсілдері, сондай-ақ ауыл тұрғындарын қызықтыратын бағыттар айқындалды.
Екінші кезеңде, 2022 жылы Шығыс Қазақстан, Қостанай, Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарында мобильді оқыту семинарлары ұйымдастырылды. Семинарларға барлығы 100-ден астам фермер қатысты.
«Агротуризм табиғи, тарихи көрікті жерлер, дәстүрлер, тұрмыс, гастрономия, қолөнер және шығармашылық арқылы ауылдық аумақтардың әлеуетін ашуға мүмкіндік береді. Жақын болашақта осы турларға қала тұрғындары көбірек көңіл бөледі деп күтілуде. Біздің міндетіміз – ауыл тұрғындарын осы салада дұрыс ұйымдастыруға және дұрыс көзқарасқа дайындау, бұл өз кезегінде олар үшін экожүйені және тұтастай табиғатты сақтай отырып, ауылдық аумақтарды дамыту мен қосымша табыс көзі болып табылады», -деп атап өтті ҚААТҚ Президенті Халида Төлегенова.
Мысалы, Шығыс Қазақстан облысы Катонқарағай ауданы Коробиха кентінен келген Дмитрий Будкеев, семинар тыңдаушыларының бірі, климаттың өзгеруінің өз бизнесіне әсерін жақсы сезінеді. Дмитрий - ара омартасының иесі.
«Климаттың өзгеруіне байланысты аралардың өмірлік циклі мен гүлденуі арасында «тарқалу» пайда болады. Гүлдену кезеңі қысқып барады, оның қарқындылығы азаюда», -дейді Дмитрий Будкеев.
Дмитрийдің көру қабілеті бойынша екінші топтағы мүгедектігі бар. Табысын арттыру үшін ол қонақтарды өз үйінің аумағына орналастырады. Дмитрий агротуризмнің дамуына үлкен үміт артады.
«Базада қонақ үй, монша, қонақтарға арналған қайық бар. Мен туристермен бірге жүретін бірнеше маршруттар бар; сонымен қатар кеңейтуді жоспарлап отырған сауықтыру процедураларының спектрін ұсынамын. Туристерді жыл бойы қабылдау мүмкіндігімен қосымша қонақ орындарын тұрғызғым келеді, сондай-ақ өзен арқылы көпір тартқым келеді, өйткені шаруашылық өзеннің арғы жағында орналасқан және кейде туристерді басқа жағалауға өткізуде қиындықтар туындайды», -деп атап өтті омарташы.
Климаттық оңтайландырылған агротехнологияларды ілгерілету
БҰҰДБ-ның Жапония үкіметі қаржыландыратын климаттық оңтайландырылған агротехнологияларды ілгерілету жөніндегі бастамасы шеңберінде Қазақстанның жекелеген өңірлерінің фермерлерімен климаттық оңтайландырылған агротехнологияларды енгізу есебінен фермерлік шаруашылықтардың климаттың өзгеруіне тұрақтылығын арттыру жөнінде жұмыс жүргізілуде. Бұл өнімділікті арттыруға көмектесіп қана қоймай, қоршаған ортаға жүктемені азайтуға көмектеседі деп күтілуде. Атап айтқанда, жаңартылатын энергия көздері, суды пайдалану үшін цифрландыру және көптеген фермалық шаруашылықтарда енгізуге болатын құрғақшылыққа қарсы күрес саласындағы жаңа технологияларды көрсету жоспарлануда.
Айта кетейік, ағымдағы жылдың күзінде БҰҰДБ өкілдері «Атамекен» ҰКП-мен бірлесіп жобаға қатысқысы келетін шаруа қожалықтарымен танысу үшін Қазақстанның өңірлеріне барды.
Команда сүт өнімдерін өндірумен, ірі қара мен жылқының ет тұқымын өсірумен, көкөніс өсірумен, дәрілік шөптерді өсірумен, балық өсірумен айналысатын 15 фермерлік шаруашылықты, сондай-ақ көп салалы фермаларды аралады.
«Фермерлердің айтуынша, олар өз фермаларының аумағында «жасыл» технологияларды енгізгісі келеді, бірақ әзірге бұл өте қымбат. Сондықтан жоба осы салада айтарлықтай қолдау көрсетуге бағытталған. Атап айтқанда, таңдалған фермаларда суды үнемдейтін қондырғылар, күн панельдері орнатылады. Комиссия іріктеу критерийлеріне сәйкес пилоттық фермаларды таңдауы керек. Жоба аяқталғаннан кейін аталған фермалар көрші шаруа қожалықтарымен тәжірибе алмасу үшін көрме алаңына айнала алады», -деп атап өтті жоба менеджері Сәулет Сәкенов.
Естеріңізге сала кетейік, БҰҰДБ-ның «Климаттық уәдесі» Париж келісімі бойынша ұлттық міндеттемелерін орындауда елдерді қолдау бойынша климат және даму саласындағы ең ірі жаһандық ұсыныс болып табылады. Қазақстанда осы бастама шеңберінде Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігіне климаттық күн тәртібін ілгерілетуде, парниктік газдар шығарындыларын түгендеудің ұлттық жүйесі үшін құқықтық база құруда; сарапшылар үшін, оның ішінде коммерциялық кәсіпорындардан парниктік газдар шығарындыларын түгендеу бойынша тренингтер өткізуде; ҰДАҮ (Ұлттық деңгейде айқындалатын үлестер) компоненттерін бейімдеуге байланысты іске асыру үшін жол картасын әзірлеуде және митигация және климаттың өзгеруіне бейімделу мәселелері бойынша ақпараттық-ағарту жұмыстарын жүргізуде қолдау көрсетіледі.
Қазіргі уақытта Қазақстан 2060 жылға дейін көміртекті бейтараптық стратегиясын жасау бойынша жұмыс істеуде. Негізгі шаралар көмірді жағудан кезең-кезеңмен бас тартуды; электр энергиясын өндірудегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесін едәуір ұлғайтуды; көміртекті пайдалану және сақтау технологияларын кеңейтуді; сутекті пайдалануды; энергия тиімділігін арттыруды; екі миллиард ағаш отырғызу бағдарламасын іске асыруды; органикалық ауыл шаруашылығын, тұрақты мал шаруашылығын және су ресурстарын басқаруды кеңейтуді қамтиды.
Тағы осы тақырыпта
