БҰҰДБ Қазақстандағы Тұрақты өкілінің «Гендерлік призма арқылы құқықтық сараптама сапасын арттыру: теориядан практикаға» тренингіндегі сөзі

2024 ж. 3 June
Фото: Қазақстандағы БҰҰДБ/Саламат Аязбай

Қайырлы таң, құрметті қонақтар, спикерлер мен іс-шараға қатысушылар!

Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы атынан сіздерді әділ ауысу үшін гендерлік сараптама атты бүгінгі тренингте көргеніме қуаныштымын. 

Әділ ауысу шеңберінде гендерлік теңдік пен әлеуметтік әділеттілікті ілгерілету жөніндегі осы маңызды диалогқа жәрдемдесу үшін бізге қосылған құрметті 
әріптестерімізге – Қазақстан Республикасының Парламенті мен Ақпарат және мәдениет министрлігіне алғысымызды білдіреміз.

Бүгінгі таңда Қазақстан тұрақты және инклюзивті қоғамды құрумен байланысты күрделі өткелдерден өтуге дайын, өзінің даму траекториясының шешуші сәтінде тұр. 

Ел даму мақсаттарына қол жеткізуге және Орнықты даму мақсаттары мен Париж келісімі сияқты халықаралық келісімдер арқылы өз міндеттемелерін орындауға ұмтылатындықтан, гендерлік мәселелер саясат пен оны жүзеге асыру күш-жігерінің алдыңғы қатарында болуы өте маңызды.

Көптеген зерттеулер климаттың өзгеруі мен қоршаған ортаның деградациясының әйелдер мен қыздарға, әсіресе осал және маргиналды жағдайдағы адамдарға әртүрлі әсерін көрсетеді. Осы салдарлар әйелдердің лайықты жұмысқа, жерге және табиғи ресурстарға, қаржыға, технологияға, білімге, ұтқырлыққа және т.б. қолжетімділіктің үнемі тең емес болуына байланысты күшейе түседі.
Бұл олардың климаттық дағдарыстарға жауап беру және төзімділікті қалыптастыру қабілетін сөзсіз шектейді. Осылайша, әйелдер әділ ауысу процесі мен пайдасынан тысқары қалу қаупіне көбірек ұшырайды.

Әлеуметтік әділеттілік пен теңдік қағидаттарына негізделген әділ ауысу тұжырымдамасы еңбек нарығындағы гендерлік теңсіздіктерді жоюдың тамаша мүмкіндіктерін ұсынайды. Бұл әдетте ер адамдар басым болатын экономика секторларында лайықты жұмыс орындарын құру арқылы мүмкін болуда. 

Гендерлік талаптарға сай әділ көшу саясат пен бағдарламалар гендерлік теңдік пен күтімнің орталықтығын мойындауға негізділген барлық адамдар мен ғаламшардың игілігі үшін жұмыс істейтін «ешкімді артта қалдырмау» құқықтары мен қағидаттарын ұстанатын экономикаға бағытталған. 

Қазақстанда, әлемнің көптеген елдеріндегідей, гендерлік теңдікке қол жеткізу және әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейтуге жәрдемдесу тек адамгершілік парызы ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік прогрестің, экономикалық өркендеудің және көміртегі шығарындылары төмендету жолымен өсудің маңызды факторлары болып табылады.

Біздің жақында өткізген гендерлік зерттеуіміздің статистикасы әлеуметтік таптаурындар әйелдердің мүмкіндіктерін, таңдауын және әл-ауқатын қалай қалыптастыратыны туралы алаңдатарлық оқиғаны көрсетеді. Десе де, Қазақстан азаматтарының 93 пайыздан астамы әйелдерге қатысты алдын ала пікір танытады.

Таптаурындардың пайда болу себептерін зерттеп, оларды деконструкциялау арқылы біз барлығымызға орнықты дамуға ұмтылуға кедергі келтіретін зиянды әлеуметтік нормаларға қалай қарсы тұру және өзгерту керектігін түсінеміз.

Қазақстандағы БҰҰДБ ел үкіметінің шешімдер қабылдау деңгейіндегі әйелдердің рөлін ілгерілету, олардың саяси қатысуын нығайту және экономикалық мүмкіндіктерін кеңейту жөніндегі күш-жігерін қолдайды.

«Әйелдер әділ ауысу үшін» сияқты платформаларды құру Қазақстанның төмен көміртекті даму жолында әйелдер үлесін қосулары үшін қолайлы орта құрудың және дамытудың жарқын мысалы болып табылады. 

Екі күндік оқу барысында біз гендерлік күн тәртібі тұрғысынан әділ ауысудың әртүрлі аспектілерін жете зерттей аламыз деп үміттенемін. 

Біз осы оқу және ынтымақтастық жолында әрбір адам жынысына немесе тегіне қарамастан өркендей алатын және әділ әрі орнықты әлемге үлес қоса алатын болашақты құруға деген ұмтылысымызда мығым болайық.

Thank you. Kop rakhmet!