Ikkita yo‘ltanlamas avtomashina Orolbo‘yida qo‘riqlanadigan hududlarning katta hududlarida patrul xizmatini yaxshilaydi
29-January, 2024
«Orol dengizi havzasi landshaftining tanazzul yerlarida barqaror hayotni ta’minlashni qo‘llab-quvvatlaydigan asos sifatida ko‘llar, suv-botqoq yerlar va qirg‘oqbo‘yi hududlarni saqlash hamdaboshqarish» ostida O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya vazirligi, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi hamda BMT Taraqqiyot Dasturining (BMTTD) qo‘shma loyihasi doirasida Global ekologik fond (GEF) mablag‘lari hisobidan ikkita yo‘ltanlamas avtomobil xarid qilindi.
Avtotransport vositalari 2020 va 2022-yillarda Janubiy Ustyurt va Markaziy Qizilqum, ularning 1,4 va 1,2 million gektar o‘ta katta hududlarini hisobga olgan holda, yangidan tashkil etilgan qo‘riqlanadigan hududlarni (QH) qo‘llab-quvvatlash uchun mo‘ljallangan. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko‘ra, Orol dengizi mintaqasidagi qo‘riqlanadigan hududlar yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning bor-yo‘g‘i 1 foizini va noyob ekotizimlarni o‘z boshqaruv maqsadlarini amalga oshirishga to‘sqinlik qilayotgan, shu jumladan, texnik bazasining yetarli emasligi sababli mavjud bo‘lgan katta imkoniyatlarni himoya qiladi. Avtomobillar inspektorlarga favqulodda vaziyatlarga tezda javob berishga, QHning katta hududini, ayniqsa, yuqori xavfli brakonerlik maydonlarini patrul qilishga imkon beradigan muhim jihozlar bo‘lib xizmat qiladi. Oxir oqibat, bu yangi tayinlangan QHlarda global ahamiyatga ega bioxilma-xillik ko‘rsatkichlari turlari populyatsiyasida rejalashtirilgan ijobiy o‘zgarishlarga erishishga hissa qo‘shishga chaqirdi. Xususan, Janubiy Ustyurtda 120 dan ortiq o‘simlik turlari va 320 dan ortiq hayvonlar yashaydi, ular orasida Ustyurt qo‘yi, turkman kuloni, hind asal bo‘rsig‘i, dasht burg‘uti va qora kalxat, Markaziy Qizilqumda esa 120 dan ortiq o‘simlik turlari va 250dan ortiq turdagi, shu jumladan: jayron, karsak tulkisi, yo‘rg‘a tuvaloq, burg‘ut, itolg‘i, dasht toshbaqasi kabi hayvonlar yashaydi.
Biologik xilma-xillikni saqlash asosan muhofaza qilinadigan hududlarga tayanadi. Ular turlarning yo‘q bo‘lib ketishi global inqirozi va butun hayot va inson mavjudligini qo‘llab-quvvatlash uchun dunyoning tabiiy imkoniyatlarini yo‘qotish sharoitida biologik xilma-xillikni saqlashning muhim vositasidir. Shu bilan birga, himoyalangan resurslar ko‘pincha sog‘lom jamoalarni ta’minlash uchun zarurdir. Bu, ayniqsa, Orolbo‘yi mintaqasi uchun to‘g‘ri keladi.
O‘zbekiston hukumati qo‘riqlanadigan tabiiy hududlarni kengaytirishga qat’iy qaror qildi, chunki so‘nggi paytlarda u butun mamlakat hududining 4,6 foizidan 14,2 foiziga ko‘paydi.
«Orol dengizi havzasi landshaftining tanazzul yerlarida barqaror hayotni ta’minlashni qo‘llab-quvvatlaydigan asos sifatida ko‘llar, suv-botqoq yerlar va qirg‘oqbo‘yi hududlarni saqlash hamda boshqarish» loyihasining asosiy maqsadi Quyi Amudaryoda ekotizimlar barqarorligini va aholi turmushini xamda Orol dengizi havzalari tuproq degradatsiyasining oldini olish orqali muhofaza etiladigan hududlar (QH), asosiy biologik xilma-xillik hududlari va qushlarning asosiy hududlari (ABXH/QAH) atrofidagi samarali landshaftlarni yer va suv resurslarini kompleks boshqarish bilan birgalikda yaxshilashdan iborat. Loyihaning 3-komponent bo‘yicha ishi biologik xilma-xillikning degradatsiyasining bevosita sababchilarini hal qilishga, global ahamiyatga ega bioxilma-xillikni, yashash joylarini va turlarini himoya qilish, QX tizimini kengaytirish va mavjud asosiy QXlarni boshqarish samaradorligini kuchaytirishda maqsadli yordam berishga qaratilgan.
Bundan tashqari, loyiha doirasida Orolbo‘yi hududidagi qo‘riqlanadigan hududlarning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash uchun turli xil jihozlar, jumladan durbin, kameralar, GPS-navigatorlar, dala formalari taqdim etildi.