Oʻzbekiston Respublikasida parvarishlash tizimini takomillashtirish toʻgʻrisida hisobot
Oʻzbekiston Respublikasida parvarishlash tizimini takomillashtirish toʻgʻrisida hisobot
26-June, 2024
“Oʻzbekiston Respublikasida parvarishlash tizimini takomillashtirish: iqtisodiy oʻsish, kambagʻallikka qarshi kurashish va turmush darajasini oshirish yoʻli” nomli mazkur hisobot Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot Dasturi (BMTTD) tomonidan olib borilgan keng qamrovli tahlilning ikkinchi qismidir. U O‘zbekistondagi parvarishlash iqtisodiyotiga, xususan, uch yoshgacha bo‘lgan bolalar va yetmish yoshdan oshgan keksalarning parvarishiga bo‘lgan ehtiyojini qondirishga qaratilgan. Tadqiqotda 2000 dan ortiq uy xo'jaliklari o'rganilib, to'lanmagan oilaviy parvarish va uning iqtisodiy faoliyatga, gender tengligi va oilaviy hayotga ta'siri haqida batafsil ma'lumot berilgan.
Asosiy topilgan natijalar to'lanmagan parvarishlash ishlarida sezilarli gender tafovutlarini ta'kidlaydi, bunda ayollar nomutanosib ravishda parvarish yukni ko'taradi. Ayollar haftasiga o'rtacha 46,92 soat, erkaklarnikiga nisbatan 16,48 soatni to'lanmagan bola parvarishiga sarflaydi, bu ularning iqtisodiyotdagi ishtirokiga ta'sir qiladi. Hisobotda parvarish qiluvchilarning iqtisodiy tangligi ta'kidlanib, yosh bolalarga g'amxo'rlik qilayotganlarning 40,4 foizi daromadga ega emasligi ta'kidlangan.
Keksalarni parvarish qilish uchun, ayniqsa, keksalarni to'lanmagan parvarishlash uchun haftada ko'proq soat sarflaydigan ayollar uchun, yoshi ortgan sari ma’suliyat yuki ham ortishi aniqlangan. Institutsional variantlardan ko'ra shaxsiy parvarishlashni afzal ko'rish, xizmatlar sifati va narxi bilan bog'liq xavotirlar bilan yaqqol namoyon bo'ladi. Hisobotda parvarish qiluvchilarni moliyaviy va ish bilan ta’minlash, bolalarni parvarish qilish bo‘yicha arzon xizmatlarni kengaytirish, uyda qariyalarga g‘amxo‘rlik ko‘rsatishni kuchaytirish va g‘amxo‘rlik mas’uliyatidagi gender tafovutlarini bartaraf etishga qaratilgan siyosatlar zarurligi ko‘rsatilgan.
Ushbu tahlil siyosatchilarni, parvarishlash sohasidagi manfaatdor tomonlarni va rivojlanish bo'yicha hamkorlarni xabardor qilish, parvarishlash ishining qiymatini tan oladigan va oshiradigan maqsadli siyosatlarni qo'llab-quvvatlashga qaratilgan. Bolalar parvarishi va qariyalarga g‘amxo‘rlik qilishdagi kamchiliklarni bartaraf etish orqali hisobot inklyuziv iqtisodiy o‘sishga va hayot sifatini yaxshilashga yordam beradi, pirovardida O‘zbekistonda kambag’allikni kamaytirish va gender tengligiga hissa qo‘shadi.
Ushbu tashabbus Lyuksemburg va Koreya Respublikasi hukumatlarining BMTTD FundingWindows dasturi orqali ko'rsatgan saxovatli yordami tufayli amalga oshirildi.